Πώς να ήταν άραγε η Καστοριά στη δεκαετία του 1950; Είχε μόλις τελειώσει η τραγική δεκαετία του 1940, οι συνέπειες της οποίας έσκιαζαν ακόμη τη μικρή πόλη, που θα αγωνιζόταν σκληρά στα επόμενα χρόνια για να συνέλθει και να εκσυγχρονιστεί. Πόσο δύσκολο ήταν άραγε να είσαι Δήμαρχος της Καστοριάς τα χρόνια εκείνα – και μάλιστα διαδεχόμενος κατ’ ουσίαν το μεγάλο Σαράντη Τσεμάνη; Αγώνας για να κλείσουν οι πληγές και να αρχίσει η ανασυγκρότηση - ευρηματική λέξη, που στις μέρες μας, χωρίς εμφύλιο, γίνεται εντούτοις επίκαιρη, καθώς αποτελεί επιτακτική ανάγκη. Πόσο ευρεία έπρεπε να είναι η αποδοχή ενός προσώπου, ώστε να εκλέγεται Δήμαρχος για τέσσερις θητείες, με ποσοστά που άγγιζαν το 80%, επιτυγχάνοντας μάλιστα σε μια από τις εκλογές, αυτή του 1954, να είναι ο μοναδικός υποψήφιος; Αυτά τα ερωτήματα με απασχόλησαν, όταν άρχισα να ξεφυλλίζω το βιβλίο της Αγγελικής Παπαμαντζάρη. Τέλος, ιδιαίτερα αξιοσημείωτο είναι, ότι ένας άνθρωπος που προερχόταν από το πολιτικό χώρο των μετριοπαθών συντηρητικών, δεν συνεργάστηκε με το καθεστώς της 21ης Απριλίου –ενώ θα μπορούσε κάλλιστα να το πράξει και να παραμείνει στη θέση του, όπως συνέβη με πολλούς άλλους Δημάρχους – αλλά απολύθηκε από αυτό «δια σοβαρούς λόγους δημοσίας τάξεως και συμφέροντος». Ασφαλώς αναφέρομαι στο Λάκη Παπαμαντζάρη, Δήμαρχο Καστοριάς επί περισσότερα από δεκαέξι χρόνια, που συνέδεσε την παρουσία του στα κοινά με την αναμόρφωση της Καστοριάς και με την προσπάθεια της να γίνει μια σύγχρονη πόλη.
Το βιβλίο της Αγγελικής Παπαμαντζάρη, που εκδόθηκε για να τιμήσει τη μνήμη του Δημάρχου συζύγου της, τέσσερις και πλέον δεκαετίες μετά το θάνατο του, παρουσιάζει την πορεία του Παπαμαντζάρη στα δημοτικά πράγματα της πόλης, μέσα από αδιάψευστα στοιχεία, από έγγραφα δηλαδή, φωτογραφίες και δημοσιεύματα εφημερίδων, που βρέθηκαν στο αρχείο του.
Μια Καστοριά λοιπόν, χωρίς τουριστική υποδομή, ώστε οι 300 σύνεδροι του Βυζαντινολογικού Συνεδρίου στα 1953 έπρεπε να φιλοξενηθούν σε σπίτια ιδιωτών, ύστερα από παράκληση του Δημάρχου, ώσπου να χτιστεί στα 1955 το πρώτο ξενοδοχείο, το «Ξενία», που δυστυχώς απαξιώθηκε από τους σύγχρονους Καστοριανούς… Η Καστοριά και η περιφέρεια της ήταν – και είναι –εγκαταλελειμμένη από την κεντρική εξουσία, και γι’ αυτό μαστιζόταν από πλήθος προβλημάτων: ελλειμματική ρευματοδότηση, αλλά και ύδρευση, εικόνα οξύμωρη για μια πόλη μέσα στο νερό – προβλήματα όμως που έπρεπε άμεσα να επιλύσει η δημοτική αρχή. Πάνδημος απεργία για να επιλυθούν ζητήματα του κλάδου της γούνας. Πρωτόγονες συνθήκες υγειονομικής περίθαλψης και ανάγκη ανέγερσης Γενικού Κρατικού νοσοκομείου – που ανεγέρθηκε τότε, αλλά εγκαταλείπεται στις μέρες μας… Πολιτιστική καθίζηση, που έπρεπε να ανορθώσει η δημοτική αρχή, με τη διοργάνωση αθλητικών αγώνων ή την κατασκευή Πνευματικού κέντρου, αλλά και τη κάλυψη μιας αδικαιολόγητης για την ηρωική Καστοριά έλλειψης: την κατασκευή Ηρώου πεσόντων στα 1961… Ενώ παράλληλα, αυτά που σήμερα θεωρούνται αυτονόητα, απαιτούσαν τότε σκληρή προσπάθεια και αγώνες της δημοτικής αρχής: ρυμοτόμηση της πόλης, διάνοιξη οδών, κατασκευή των παραλιών…
Εξίσου σημαντική για την ιστορία της πόλης και μια προσωπική επιλο-γή του Παπαμαντζάρη: ο γάμος του με μια προσφυγοπούλα, τη συγγραφέα του βιβλίου, αλλά και η επιλογή του να κατοικήσει στο Συνοικισμό, συντέλεσαν στην άρση του χάσματος ανάμεσα στους γηγενείς Καστοριανούς και τους πρόσφυγες. Παράλληλα ο Παπαμαντζάρης συνέβαλε στη βελτίωση της ζωής των προσφύγων και των συνθηκών ζωής στο Συνοικισμό.
Τέλος, δεν μπορώ να μην επισημάνω ότι μέσα από το βιβλίο κατέγραψα και ενδιαφέροντα στοιχεία για τον επίλογο μιας μεγάλης ιστορίας των δικών μου ανθρώπων, των Ελλήνων Καστοριανών Εβραίων: δωρεά Ισραηλιτικού σχολείου στο Δήμο, κατεδάφιση οικιών Ισαάκ Ρούσσο και Κοέν, αποζημίωση εβραϊκών οικοπέδων προς διάνοιξη πλατείας Ομονοίας, δωρεά οικοπέδου Γηροκομείου, διορισμός διαχειριστικής επιτροπής Ισραηλιτικής κοινότητας. Αλλά και μια απόδειξη ότι το εβραϊκό στοιχείο, με την ευρύτερη έννοια του, δεν θα πάψει ποτέ να συνδέεται με την Καστοριά και να συμβάλει στην προκοπή και την ανάπτυξη της: με μέριμνα του Δημάρχου Παπαμαντζάρη, έρχεται στην πόλη στα 1966, ο Ισραηλινός υδροβιολόγος Στεφάν Έρλιχ, μαζί με άλλους ειδικούς, με σκοπό τη σωτηρία της λίμνης – ενός προβλήματος που δυστυχώς πενήντα χρόνια μετά παραμένει άλυτο…
Φωτογραφία: Ο δήμαρχος Καστοριάς, με το βασιλικό ζεύγος στον μητροπολιτικό ναό Καστοριάς το 1965.
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 19 Μαΐου 2016, αρ. φύλλου 836
Σχετικά:
ΣΟΝΙΑΣ ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Από την Καστοριά των χρόνων του Μιχάλη Παπαμαντζάρη, με την αγάπη της Αγγελικής Παπαμαντζάρη…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.