Σ.ΕΥΘΥΜΙΑΔΟΥ-ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ: Σπείραμε ανέμους…

ΟΔΟΣ 18.2.2016 | 823

Σαν μαχαίρι πέρασε δίπλα από τα αυτιά μου η φράση η ειπωμένη από κάποιο παιδί∙ σαν μαχαίρι που πέτυχε την καρδιά μου στο κέντρο της και την τρύπησε πέρα ως πέρα:
«Αν δεν μας κάνετε το χατίρι, θα κάψουμε το Σχολείο!»

Ήταν που δεν το περίμενα ποτέ μου πως θα άκουγα κάτι τόσο φριχτό από γνωστό μας παιδί. Ήταν όμως και το γεγονός ότι πλησίαζε η ημέρα των Τριών Ιεραρχών και το Σχολείο ετοιμαζόταν για το καθιερωμένο ετήσιο μνημόσυνο των Ευεργετών του. Αυτό με πόνεσε περισσότερο, η συσχέτιση του τότε, οπότε οι δικοί μας ευεργέτες έβαζαν το χέρι βαθιά στην τσέπη τους για να βοηθήσουν ν’ αποχτήσουν τα παιδιά της γενέτειράς τους το σχολείο που δεν είχαν –ο δικός μας ευεργέτης Θ.Ν.Μαυροβίτης ζούσε στην Αίγυπτο, αλλά βοήθησε πολύ το χωριό του- με το σήμερα, όπου ένα σχολείο που με τόση αγάπη και θυσία χτίστηκε να απειλείται έστω και στα λόγια έστω και ενός μονάχα παιδιού να καεί!...

 Έκανα αυτομάτως και άλλη μία σύγκριση, που και αυτή με πόνεσε πολύ: τότε, εκτός από τους μεγαλύτερους σε ηλικία χωριανούς που βοηθούσαν ο καθένας με τον δικό του τρόπο, βοηθούσαν και τα παιδιά, προσφέροντας με χαρά νεράκι για να δροσίζονται οι μαστόροι (καταγράφηκε στην ιστορία του χτισίματος άλλου σχολείου, αλλά δεν μπορεί να συνέβη μονάχα σε ένα…). Ίσως τα παιδιά να λαχταρούσαν και ν’ ανυπομονούσαν κιόλας να χτιστεί το σχολειό τους το γρηγορότερο, να αρχίσουν επιτέλους να μαθαίνουν τα γράμματα που από τους γονείς τους άκουγαν πόσο απαραίτητα ήταν για να ζήσουν σαν αληθινοί άνθρωποι μια καλύτερη ζωή. Κι ας ήταν οι γονείς τους αγράμματοι στις περισσότερες περιπτώσεις. Γιατί γράμματα δεν ήξεραν, αλλά ήξεραν να σέβονται και να εκτιμούν τα γράμματα και όσους τα κατείχαν.

Σήμερα τα γράμματα δεν έχουν την αξία που είχαν κάποτε. Όχι γιατί δεν καταφέρνουν όσοι τα έμαθαν να εξασφαλίσουν τη δουλειά για την οποία σπούδασαν, αλλά επειδή δεν αγαπιούνται όσο τους αξίζει. Γιατί κανονικά τα γράμματα δεν θα ‘πρεπε να τα μαθαίνεις μονάχα για να βγάλεις χρήματα από αυτά, μα θα ‘πρεπε να τα μαθαίνεις μόνο για τη χαρά της μάθησης. Και για κάτι πολύ σημαντικότερο: για την καλλιέργεια του ανθρώπου.

Ε, αυτή, λοιπόν, η καλλιέργεια είναι που λείπει σήμερα από τους περισσότερους. Όχι η επίπλαστη ευγένεια, αυτή δεν μας ενδιαφέρει καθόλου, είναι τελείως ρηχή κι επιφανειακή, αλλά η άλλη, η βαθιά καλλιέργεια, αυτή που προκύπτει μετά από βαθιά, επίπονη κι επίμονη ενδοσκόπηση, μα και μελέτη. Ποια μελέτη όμως;

Στον νου μου έρχεται πάλι εκείνη η φωτογραφία του Μπιλ Λάντεν που κρυμμένος στο κρησφύγετό του ποζάρει καμαρωτός μπροστά σε μια γεμάτη βιβλιοθήκη. Δε θυμάμαι αν ποζάρει κρατώντας το όπλο του, αλλά αυτό είναι δευτερεύον, καθώς γνωρίζουμε πόσο δεμένος με το όπλο του ήταν ο «μαχητής» αυτός που δεν αποχωριζόταν τα βιβλία του ούτε όταν κρυβόταν.

Κι αμέσως μια άλλη, ακόμα πιο διάσημη φωτογραφία, εκείνη του Χίτλερ, που στα 56 του χρόνια είχε μια βιβλιοθήκη 16.000 τόμων, και διάβαζε. Διάβαζε ακόμα και όταν ταξίδευε κι αυτό είναι ένα μεγάλο ζητούμενο πάντα. Και καθώς μπορεί πολλοί να υποθέσουν πως μπορεί να κατείχε όλα αυτά τα βιβλία, αλλά να μην τα διάβαζε, σπεύδω να ενημερώσω όποιον δεν το ξέρει ήδη ότι ο Χίτλερ και διάβαζε και κρατούσε σημειώσεις στο περιθώριο των βιβλίων του και υπογράμμιζε και έβαζε θαυμαστικά κι ερωτηματικά και είχε και τους αγαπημένους του συγγραφείς και τα αγαπημένα του βιβλία! Και, για να σας προλάβω και πάλι, μη φανταστείτε πως διάβαζε τίποτε παράξενα ή αιρετικά βιβλία: τον Σαίξπηρ αγαπούσε ιδιαιτέρως, θεωρούσε τον Δον Κιχώτη (αυτόν που ο Ντοστογιέφσκι πιστεύει για άγιο), τον Ροβινσώνα Κρούσο, τα Ταξίδια του Γκάλλιβερ και την Καλύβα του Μπαρμπα-Θωμά ως τα σπουδαιότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, ενώ υπήρξε «εμβριθής μελετητής των Αγίων Γραφών»!!!

Τότε, λοιπόν, πώς; Πώς ταιριάζουν όλα αυτά με τον άνθρωπο εκείνον που αιματοκύλησε την ανθρωπότητα; Πώς έγινε αυτός που έγινε;

Μάθαμε, λοιπόν, πολύ πρόσφατα και με αφορμή αυτό που έγινε με την παράσταση του Εθνικού Θεάτρου που ανεβοκατέβηκε, πως ο Σάββας Ξηρός διαβάζει και Ίμπσεν και Ιονέσκο, όπως μας αποκάλυψε η σκηνοθέτις. Να με συγχωρείτε που δεν διαβάζω Ίμπσεν ούτε Ιονέσκο και που το λέω χωρίς να ντρέπομαι. Άλλωστε γνωρίζω πολύ καλά πως αυτά που δεν έχω διαβάσει είναι πολύ περισσότερα από τα λίγα που έχω διαβάσει. Αλλά το τι διαβάζει ο Ξηρός δεν αρκεί για να τον θαυμάσουμε κιόλας κι ούτε λιγοστεύει τα λάθη που έκανε, δεν πρέπει να συγχέουμε πράγματα που πρέπει να έχουμε τελείως ξεκαθαρισμένα μέσα μας.

Όμως, η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα του σήμερα εξακολουθούμε να μπερδεύουμε πολύ βασικά και θεμελιώδη πράγματα. Κατ’ αρχήν έχουμε όχι απλώς αθωώσει ανθρώπους ενόχους για εγκλήματα, αλλά τους έχουμε ηρωοποιήσει κιόλας και δε λέμε να τους κατεβάσουμε από τους θρόνους όπου τελείως αυθαίρετα τους έχουμε ανεβάσει. Βλέπετε, επιμένουμε να πιστεύουμε στο “αξίωμα” «Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα», ενώ αυτό αποτελεί μέγιστο λάθος, και εξακολουθούμε να το εφαρμόζουμε σε πολλά πεδία δράσης μας (θυμηθείτε π.χ. τα σκονάκια των εξετάσεων, τα copypaste που έχουν χαρίσει πολλούς τίτλους σπουδών ως τώρα κι ένα σωρό άλλα κόλπα για να μπορέσουμε να πετύχουμε τους στόχους μας χωρίς να κοπιάσουμε γι’ αυτό). Και ας λέει ο Καβάφης για το ταξίδι προς την Ιθάκη που αξίζει πιότερο κι από την ίδια την Ιθάκη, γιατί αυτό είναι που θα μας κάνει σοφότερους και καλύτερους. Εμείς, έχοντας θεοποιήσει το εύκολο και το χωρίς κόπο, δεν νοιαζόμαστε διόλου για το πώς, το να φτάσουμε επιδιώκουμε, δίχως να μας απασχολεί καν το τι είναι νόμιμο, πολύ περισσότερο το τι είναι ηθικό…

Σε αυτή την απαράδεκτη κατάσταση, βέβαια, είχαμε οδηγούς που μας έσπρωχναν με το ίδιο τους το παράδειγμα στον λάθος δρόμο και δυστυχώς αυτοί οι οδηγοί ήταν το κεφάλι από το οποίο βρομάει πάντοτε το ψάρι, οι υψηλά ιστάμενοι σε διάφορα πεδία που θα ‘πρεπε να διδάσκουν και το νόμιμο και το ηθικό βεβαίως, αλλά…

Έτσι, λοιπόν, έλεγε ο καημένος ο αρχαιολόγος που δεν πλήρωσε διόδια ύψους 500 περίπου ευρώ και κοντεύει σήμερα να χάσει ακόμα και το σπίτι του, καθώς το μικρό σχετικά αυτό ποσόν πολλαπλασιάστηκε κι ο άνεργος συμπατριώτης μας, που κοντεύει να τρελαθεί, παρακαλεί να γίνει κάτι, μια εξαίρεση, μια που αυτός απλώς άκουγε τις προτροπές των τότε αντιδρώντων (των πάντοτε εκτός από τώρα που κυβερνούν αντιδρώντων), ψηφίζοντας αναλόγως και πιστεύοντας πως αυτό που έκανε ήταν το σωστό, ώσπου πήρε το ραβασάκι και τρέχει και δε φτάνει…

Γιατί πολύ απλά είναι ξεκαθαρισμένα τα όρια μεταξύ της νομιμότητας και της παρανομίας, άλλο αν κάποιοι τα μπέρδευαν κι επικροτούσαν το παράνομο και τους παρανόμους, ξεχωρίζοντας τις βόμβες σε καλές και κακές, ανάλογα με το ποιος τις έριχνε κάθε φορά. Με αυτά τα μυαλά πορευτήκαμε τόσα χρόνια, δεκαετίες ολόκληρες, κοιτάζαμε τις καταστροφές χωρίς να πονάμε, τις θαυμάζαμε κιόλας, και μαζί τους θαυμάζαμε και τους ίδιους τους καταστροφείς, πιστεύοντάς τους για ήρωες, τους οποίους θέλαμε και για πρότυπα και ίσως να θέλουμε ακόμα…

Γιατί, δυστυχέστατα, το ξεθεμελίωμα δε θέλει και πολλά χρόνια, λίγα χρόνια φτάνουν για να απλωθεί παντού γύρω μας και μέσα μας, αλλά η επιστροφή στις αληθινές αξίες, στον δρόμο τον δύσκολο που οδηγεί στις κορυφές, χρειάζεται πολλά περισσότερα χρόνια για να συμβεί. Αν, φυσικά, συμβεί κάποτε…

ΥΓ 1: Ας προσέξουν πολύ καλά και οι ψυχολόγοι που έχουν απενοχοποιήσει τα πάντα, διδάσκοντας το δόγμα: Να είσαι ο εαυτός σου ή μη συγκρατείσαι αλλά κάνε ό,τι σου έρχεται και άλλα συναφή και καταστροφικά για τον άνθρωπο, μια που όποιος υπακούει και τα ενστερνίζεται κανέναν απολύτως λόγο δεν έχει να κάνει αυτοκριτική κι ούτε λόγος για οποιαδήποτε καλλιέργεια υπάρχει. Νομίζοντας πως ζει αυτός καλά κι από όλους τους άλλους καλύτερα…

ΥΓ 2: Την π. Κυριακή το βράδυ θα νόμιζε κανείς πως επρόκειτο για μπλόκο έξω από το παλιό Πολιτιστικό Κέντρο του Άργους Ορεστικού, όμως δεν ήταν παρά ο κόσμος που δε χώρεσε μέσα στην αίθουσα κι έμεινε απέξω, ενώ έβρεχε. Είχαν έρθει για τη μουσική εκδήλωση που διοργάνωσε ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Καστοριάς με τίτλο «Μουσικά κύματα της Μ. Ασίας». Αξίζουν συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της. Προσωπικά τους ευχαριστώ και για έναν τελείως ξεχωριστό λόγο∙ καθώς μετά το κλείσιμο του παραπάνω άρθρου έμεινα να βασανίζομαι σχετικά με το πώς μιας υγιούς αντίδρασης, στη διάρκεια της εκδήλωσης το βρήκα: η μνήμη, το να αρνείσαι να ξεχάσεις («να ξεχάσω δεν μπορώ» έλεγαν τα λόγια ενός από τα τραγούδια που ακούστηκαν «και δε θέλω» το συμπλήρωσα), το να αναζητάς τις ρίζες σου και να γυρεύεις να γνωρίσεις τους προγόνους σου μέσ’ από τα τραγούδια τους, όλα αυτά είναι μια μορφή αντίδρασης στη γενικευμένη τάση της λήθης, κατέληξα. Και αντίστασης στην ευτέλεια και αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό εντέλει…

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 18 Φεβρουαρίου 2016, αρ. φύλλου 823