27.5.16

ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΣΕΜΑΝΗ: Νεστόριο 2015


efimerida Kastorias ODOS
ΟΔΟΣ 21.1.2016 | 820

ΗΤΑΝ Παρασκευή, 30 Οκτωβρίου, 2015. 7 το απόγευμα. Η πανέτοιμη συνεδριακή αίθουσα του ξενοδοχείου Afkos Grammos στο Νεστόριο μας περίμενε. Στους πρόποδες του ορεινού όγκου του Γράμμου. Στην καρδιά αυτού που εγώ ονομάζω Εθνικό Πάρκο του Γράμμου -The Grammos National Park. Συμπαγές κομμάτι της Ελληνικής Μακεδονίας μας. Μια από τις πιο αξιόλογες γωνιές της σημερινής Ελλάδος. Στο βορρά.

ΤΟ ΙΔΙΟ πρωί, την ίδια Παρασκευή, 30 Οκτωβρίου, 2015, δύο φίλοι, ξεκίνησαν από την Αθήνα με αυτοκίνητο. Προορισμός το Νεστόριο στον Γράμμο. 600 τόσα χιλιόμετρα πιο μακριά. Το ξενοδοχείο του Paul Afkos, του Έλληνα από το Perth της Αυστραλίας που ποτέ δεν ξέχασε τον τόπο που γεννήθηκε. Είχαν καιρό να ταξιδέψουν οδικά οι δύο φίλοι στη Δυτική Μακεδονία. Ο δεύτερος εξ αυτών πολύ καιρό. Αθήνα, Λαμία, Δομοκός, Καλαμπάκα, Γρεβενά, Εγνατία, Καστοριά, Νεστόριο. Καιρός εξαίρετος.

ΣΤΑΜΑΤΗΣΑΝ για λίγο στο Άργος Ορεστικόν για να δουν από κοντά την περίφημη μαρμάρινη Στήλη των Βαττυνναίων (φωτογραφία), που βρίσκεται στο αρχαιολογικό μουσείο του Άργους. Μουσείο πολιτισμένο. Μικρό αλλά εντυπωσιακό. Με ευρήματα που καλύπτουν ιστορικά χιλιετίες. Από τα νεολιθικά χρόνια, στα αρχαιο-ελληνο-μακεδονικά μέχρι τον Διοκλητιανό των Ρωμαίων. Η συμπεριφορά του υπευθύνου υπαλλήλου άψογη.

Η ΣΤΗΛΗ των Βαττυνναίων μας κοίταξε με έκπληξη. Ήταν σαν να μας έλεγε: «Ευχαριστώ που ήλθατε από τόσο μακριά για να τιμήσετε αυτή την μαρμάρινη επιγραφή των προγόνων σας. Μακάρι όλοι οι κάτοικοι της περιοχής να έκαναν το ίδιο! Για να γνωρίσουν από κοντά τη σπουδαιότητά μου. Δεν έχω τυχαία σκαλισμένα επάνω μου δεκάδες ονόματα αρχαίων Ελλήνων Μακεδόνων (και 2-3 Ιλλυρικά, 2-3 Ρωμαϊκά και 1 από τη Θράκη)».

ΟΙ ΔΥΟ φίλοι, ο Βασίλης Τσεμάνης, ορθοπεδικός χειρουργός με «πλούσιο» βιογραφικό γεννημένος στην Καστοριά και ο Μίλτος Χατζόπουλος, μακρινός συγγενής του πρώτου από μητέρα, από τους νεότερους Ακαδημαϊκούς της Ελλάδος, συνέχισαν το ταξίδι τους. Το Νεστόριο ήταν δίπλα. Είναι ανάγκη εδώ να αναφέρω ότι α) και οι δύο είναι απόφοιτοι του Κολλεγίου Αθηνών και β) ότι ο Μίλτος Χατζόπουλος υπήρξε διευθυντής στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών της Αθήνας για δεκάδες χρόνια. Στο Τμήμα Ελληνικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων. Οι μελέτες του για τη Μακεδονία (και η φιλία του με τον μέγα Βρετανό ιστορικό Hammond) είναι πασίγνωστες. Οι εργασίες του Μίλτου για τις αρχαίες επιγραφές, ειδικά της Βορείου Ελλάδος έχουν αφήσει εποχή. Ιδιαίτερα στη Γαλλία, στο Παρίσι, στην οποία είναι μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας από χρόνια. Πιο σπουδαίο Έλληνα για την ανάδειξη της Στήλης των Βαττυνναίων δεν μπορεί να σκεφθεί κανείς.

Ο ΚΟΣΜΟΣ που βρήκαμε στην αίθουσα διαλέξεων ήταν πολύς, όταν φθάσαμε τελικά στο ξενοδοχείο. Οι περισσότεροι κάτοικοι της περιοχής. Μας είπαν τελικά ότι είχε έλθει το 10-15% του πληθυσμού του χωριού. Πάνω από … 56 (πενήντα έξι) άτομα. Άνδρες και γυναίκες. Νέοι και νέες και πιο «παλιοί». Τοπικοί «άρχοντες». Δήμαρχοι και αντιδήμαρχοι. Άνθρωποι με ενδιαφέροντα, αγάπη και σεβασμό για το μέρος που ζουν. Πολλοί και από μακριά.. Την Καστοριά, την Πέλλα Ημαθίας, τη Θεσσαλονίκη. Αρχαιολόγοι, καθηγητές, εργάτες της σκέψης.

ΚΡΥΒΕΙ τόσα πολλά θαύματα ο πολιτισμός της Ελλάδος. Ανθρώπους και… μαρμάρινες στήλες! Μην ξεχνάμε ότι οι στήλες αυτές ήταν οι εφημερίδες της εποχής και ο τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των κατοίκων ενός τόπου. Υπενθυμίζω ότι, η Στήλη των Βαττυνναίων θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές μαρμάρινες επιγραφές σε ολόκληρη τη Βόρειο Ελλάδα. Είναι εξακριβωμένα του 170-180 μ.Χ. και βρέθηκε τυχαία στο σημερινό Κρανοχώρι δίπλα στο Νεστόριο. Σε μια περιοχή που κατείχαν στρατιωτικά οι Ρωμαίοι απ’ το 200 π.Χ. μέχρι και πολύ αργότερα.

Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ Νεστορίου, κ. Πασχάλης Γκέτσιος μας καλωσόρισε. Ο Βασίλης Τσεμάνης ανέπτυξε για λίγο το σκεπτικό της προσπάθειας να αναδειχθεί η Στήλη στην πρώτη γραμμή προβολής της Ελληνικής Μακεδονίας, σε μια εποχή περίεργης αμφισβήτησης των πάντων. Τόνισε ότι, πρέπει να ξεφύγουμε από τα τρέχοντα Ελληνο-σκοπιανά προβλήματα και ποιος πολέμησε ποιον και γιατί. Η Ιστορία τα έχει καταγράψει. Τα ονόματα των Ελλήνων Μακεδόνων στη Στήλη των Βαττυνναίων φωνάζουν: Αλέξανδρος, Φίλιππος, Παρμενίων και άλλοι. Ο κ. Χατζόπουλος άνοιξε συζήτηση με το ακροατήριο σε βάθος. Εξαιρετική η παρουσία όλων που μίλησαν.


Η στήλη των Βαττυναίων

ΠΑΡΟΝΤΕΣ:  Εκτός από τον Πασχάλη Γκέτσιο, στον οποίο εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας, οι δύο τέως δήμαρχοι Νεστορίου Χρήστος Γκοσλιόπουλος και Χρήστος Χατζής. Ο αντιδήμαρχος Κωνσταντίνος Βάρνης. Ο καθηγητής Γεωπονικής του Α.Π.Θ. κ. Γεώργιος Δαουτόπουλος. Ο πνευμονολόγος ιατρός και τέως βουλευτής κ. Ζήσης Τζηκαλάγιας και η σύζυγός του Δώρα, εκπαιδευτικός επιπέδου. Η Άννα Λάτσιου συνεργάτης και υπεύθυνη του Ενυδρείου Καστοριάς μέχρι πρότινος Ο Παντελής Δημητριάδης, ο επιχειρηματίας και «οδηγός» βουνού όπως του αρέσει να αυτοαποκαλείται και διαπρεπής κάτοικος της περιοχής. Ο Παντελής έχει χαράξει δικά του μονοπάτια στο Γράμμο, τα οποία και συντηρεί μόνος του και με κόπο. Πρόσφατα βοήθησε κινηματογραφικό συνεργείο από την Γερμανία να απαθανατίσει την περιοχή, με ντοκιμαντέρ το οποίο και θα προβληθεί στη Δυτική Ευρώπη. Παρών και ο καθηγητής της Οδοντιατρικής του Α.Π.Θ. Νίκος Νάτσινας και η σύζυγός του Σάσα, το γένος Τζημάκα από το Βογατσικό, ο Γεώργιος Μπεροπούλης, διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου της περιοχής, ο Ραϋμόνδος Αλβανός ιστορικός του Πάρκου Εθνικής Συμφιλίωσης και πολλοί άλλοι. Η παρουσία της διευθύντριας της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας της Καστοριάς, κ. Ανδρομάχης Σκρέκα, και του κ. Χάρη Τσούγκαρη που σήμερα εργάζεται στην Αρχαιολογική Υπηρεσία Πέλλας και ήταν πάνω από δέκα χρόνια υπεύθυνος στην Καστοριά, φώτισαν τη συγκέντρωση και τη συζήτηση με τον κ. Χατζόπουλο που ακολούθησε. Η επιστήμη, εν προκειμένω η Αρχαιολογία είναι εξαιρετικά σοβαρή. Και η Ιστορία, Ιστορία. Γι αυτό και η Στήλη των Βαττυνναίων είχε κι έχει τόση μεγάλη σημασία.

Η ΙΔΙΑ η Στήλη γράφει και άλλα, εκτός από ονόματα. Οι κάτοικοι παραπονιούνται για πολεοδομικές παραβάσεις στον Ρωμαίο Έπαρχο Θεσσαλονίκης. Το... 170-180 μ.Χ. οι Έλληνες, πάντα οι ίδιοι. Αναφέρεται η Στήλη σε μετακινήσεις πληθυσμών (καλή ώρα σαν σήμερα), για την προσβολή της ατομικής τους αγροτικής ιδιοκτησίας (ακριβώς σαν σήμερα), για αυθαίρετες καταπατήσεις γης. Ζητούν νόμους σωστούς που να τηρούνται έστω και από τους Ρωμαίους. Στοιχειώδη δικαιοσύνη. Η μετάφραση του κειμένου τους σε απλή νεοελληνική δημοτική γλώσσα είναι αποκάλυψη. Θα έπρεπε να διδάσκεται στα σχολεία. Ο κ. Χατζόπουλος κατά τη διάρκεια της ομιλίας του χαμογελούσε πολιτισμένα. Εγώ είχα σκυθρωπιάσει για την κακοδαιμονία μας από τότε. Γι αυτό πιστεύω ότι η Στήλη πρέπει να αναδειχθεί γενικότερα και όχι μόνο σε σχολεία και πανεπιστήμια, να μας κάνει να νιώσουμε υπερήφανοι για την ύπαρξή της. Να κάνουμε την αυτοκριτική μας, έστω και χιλιάδες χρόνια μετά, μια αυτοκριτική που ποτέ δεν έβλαψε στην Ιστορία, τους ελεύθερους ανθρώπους.

ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ των δύο φίλων συνεχίσθηκε και την άλλη μέρα, Σάββατο, 31 Οκτωβρίου 2015. Επισκεφθήκαμε το Πάνω και το Κάτω Νεστόριο, το ποτάμι του, τις εκπληκτικές βουνοκορφές τριγύρω, το Κάστρο του, τον Άγιο Γεώργιο στην Ομορφοκλησιά, την Αγία Άννα, τους αρχαίους τάφους κοντά στην Πεντάβρυσο, τα νεολιθικά ευρήματα της Αυγής. Το ότι έχουν σταματήσει οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή για οικονομικούς λόγους, αλλά συνεχίζεται να επιδοτείται το… ποδόσφαιρο και τα… χιονοδρομικά κέντρα είναι από τις νέο-ελληνικές ανακολουθίες. Και μη χειρότερα! Διερωτώμαι ποιο πανεπιστήμιο του εξωτερικού ή του εσωτερικού θα αναλάβει εθελοντικά, και πότε, να συνεχίσει τις αρχαιολογικές έρευνες στη Δυτική Μακεδονία και φυσικά στην περιοχή της Καστοριάς. Όπως γίνεται τα τελευταία χρόνια με τους Αμερικανούς εις την Νεμέα για να μην αναφέρω και όλες τις άλλες ξένες αρχαιολογικές σχολές που έχουν τόσο πολλά προσφέρει στην Ελλάδα.

ΤΕΛΙΚΑ τη θέλουμε την Ελλάδα μας ή όχι; Δεν είναι Σαιξπηρικό το ερώτημα. Ασφαλώς και τη θέλουμε και δεν τη χαρίζουμε σε κανέναν! Πρέπει να σώσουμε τον πολιτισμό μας ούτως ή άλλως έστω τον Αρχαίο και το Βυζαντινό μας! Για τον νεώτερο το συζητάμε! Στην Καστοριά ή στο Άργος Ορεστικόν ή όπου αλλού. Για να έχουν κάποιο νόημα οι «συντάξεις» μας κάποτε ή ακόμα και τα «ταβερνάκια» με τα οποία μεγαλώσαμε. Στο απώτερο μέλλον τα παιδιά μας θα μάς προσάπτουν ευθύνες και θα μας κοιτούν περίεργα στις οθόνες των κινητών τους και της τηλεόρασης. Κάτι πρέπει να κάνουμε κι εμείς, έστω να αναδείξουμε παλιές... μαρμάρινες Στήλες!

ΚΑΠΟΙΟΣ είπε ότι το Νεστόριο είναι, ή θα μπορούσε έστω να γίνει, το Καρπενήσι του Βορρά μας. Λάθος. Είναι πολύ καλύτερο. Στο Νεστόριο δεν έφθασε η καταστροφή της αντιπαροχής. Ευτυχώς. Το μεγάλο αυτό χωριό ξεπήδησε από τις στάχτες που πολέμου 1946-1949. Μια επίσκεψη στο στρατιωτικό του νεκροταφείο τα λέει όλα. Του αξίζει ένα ειρηνικό και αξιόλογο μέλλον. Του αξίζει η Στήλη των Βαττυνναίων.

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ άντεξαν τους Ρωμαίους, τον Μεσαίωνα, τους Οθωμανούς, τη λαίλαπα δύο παγκοσμίων πολέμων και ενός μικρού άθλιου τοπικού πολέμου. Στην Ελληνική Μακεδονία τουλάχιστον. Δεν θα το βάλουν τώρα κάτω. Η Στήλη των Βαττυνναίων θα τους προστατεύει πάντα, αρκεί κι εμείς να σεβαστούμε τις παραδόσεις και τον πολιτισμό μας, τα σκαλισμένα στις Μαρμάρινες Στήλες ονόματα των προγόνων μας.


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 21 Ιανουαρίου 2016, αρ. φύλλου 820.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ