ΛΑΖΑΡΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΙΔΗ: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική

13.3.15 εφημερίδα: Θα συνεχίσουμε έτσι με τα κολυβογράμματα; Το ορθόν: τα κολλυβογράμματα. Είναι περίεργο πώς στην σύνθετη λέξη επέδρασαν τα κόλλυβα, ενώ ορθό και το λογικό είναι ότι το α' συνθετικό της λέξεως κολλυβογράμματα είναι η λέξη κολοβός. Κολοβά γράμματα = λίγα, ελλιπή, ανεπαρκή. (π.χ. με κολλυβογράμματα είχε γίνει ιερέας ή δάσκαλος). Το κολοβό πουλί = χωρίς ουρά. Μεταφορικά: φίδι κολοβό = ύπουλος άνθρωπος, καταχθόνιος.

Αυτονόητο. Τα κύρια ονόματα κλίνονται μόνο στον ενικό αριθμό. (π.χ. ο Λεωνίδας, του Ελωνίδα...). Ωστόσο, σε πανηγυρικούς λόγους, για να μεγεθύνουμε, να μεγαλύνομε το πλήθος των ηρώων, τα "πληθύνουμε" στον πληθυντικό: Η Ελλάς εγέννησε Λεωνίδες, Πλάτωνες, τους Περικλείς ή Περικλήδες, Κανάρηδες, κλπ. Έτσι σε μηναίο της εκκλησίας βρήκα: Οι δύο Δημητριείς, πρβλ οι Γιάννηδες (όχι αλά Βαρουφάκη:... Γιάνηδες), οι Δημήτρηδες.

28.3.15 Φίλος άκουσε για ψοφοδεείς πολιτικούς και με ρώτησε αν έχει η λέξη σχέση με τον ψόφο. Βεβαίως, του είπα, αλλά υπ' αυτή την εξέλιξη: Αρχικά, στην αρχαία ελληνική, ο ψόφος ήταν ο θόρυβος, ο κρότος (ίσως ο κρότος, ο θόρυβος του πτηνού, π.χ. του πετεινού) την ώρα καθ' ήν σφάζεται και θνήσκει, δηλαδή ψοφάει - ο ψόφος. Το β' συνθετικό από το δέος = φόβος. Συνεπώς: ψοφοδεής πολιτικός = δειλός (φοβούμενος τον θόρυβο που θα προκαλέσουν οι λόγοι του ή οι πράξεις του) κι έτσι είναι επιφυλακτικός, δεν ομιλεί εκεί όπου επιβάλλεται να εκδηλωθεί και να υψώσει φωνήν...

21.3.15 άρθρο (Παραπολιτικά): Αφού δεν υπάρχει αντίλογος πειστικός σε όσα καλώς ή κακώς είναι καμωμένα από την Κυβέρνηση. Αντίλογος πειστικός για τα κακώς πεπραγμένα, ναι, κατανοητόν, και επιβάλλεται. Αλλά, για όνομα του Θεού, ζητείς αντίλογο και για τα καλώς καμωμένα; Αντιπολίτευση για την αντιπολίτευση! Συνεπώς στην φράση περιττεύει το καλώς και εξοβελιστέον.

26.3.15 Άρθρο τοπικού τύπου. Ενεργεί έτσι η Κυβέρνηση μετατίθοντας... το πρόβλημα. Μετατίθοντας. Ανελλήνιστο. (ούτε καθαρεύουσα, ούτε δημοτική) Μπορούσε να γράψει: η Κυβέρνηση μεταθέτουσα (αναβάλλουσα) το πρόβλημα ή καθώς μεταθέτει, καθώς αναβάλλει το πρόβλημα.

26.3.15 άρθρο τοπικού τύπου. Τι εξέλιξη θα είχε ο συμπατριώτης μας. Το ερωτηματικό τι γενικεύθηκε και για τα τρία γένη και για τους δυο αριθμούς (ενικ. και πληθυντ.), κατήντησε σαν επίρρημα: Τι πρόβλημα; Τι θέματα ετέθησαν; (αντί ποια, τίνα θέματα), τι αποτελέσματα είχε ο πόλεμος, τι αξία έχει (αντί τίνα αξίαν έχει), τι θέλεις; Τι παιδί είναι αυτό! (ποιας λογής παιδί). Τι εξέλιξη; = Ποιαν εξέλιξη; Ή ποιου είδους εξέλιξη; (πρβλ Γερμανικά το das: Das ist mein fatter).

28.3.15 (για ομόηχες λέξεις): Διάβαζα σχετικά με τον πολιτισμό της αρχαίας Αθήνας και ξαναθυμήθηκα την λέξη συνοίκια (γιορτή των Αθηναίων σε ανάμνηση των συνοικισμών της πόλεώς των). Θυμήθηκα συνειρμικά(;) και το σινίκι (μέτρο βάρους 24 οκάδων), πληθυντ. τα συνίκια (όπως πρόφεραν οι Μικρασιάτες από τα παράλια της Σμύρνης), συνηθιζόταν στο καθημερινό λεξιλόγιο η λέξη μέχρι το 1960-70, είναι λέξη τουρκική. Η κανονική του προφορά: schinik, τα schinikia, αλλά με την μικρασιατική προφορά: τα σινίκια.

8.3.15 Η γλώσσα μας, η ελληνική γλώσσα (με διαδρομή τριών χιλιετιών αδιάκοπη) είναι εθνική υπόθεση. Δεν είναι δικαίωμα κάθε κυρίου Βαρουφάκη (και δη όταν καθέζεται εις υπουργικόν θώκον) να γράφει Γιάνης (με ένα νι). Αν ο ίδιος είναι εκκεντρικός, τα ΜΜΕ και ο τύπος δεν έχουν την υποχρέωση να τον ακολουθούν στην ανορθογραφία του. Να τα κατεδαφίσουμε βαθμηδόν όλα (σήμερα το ένα, αύριο το άλλο)για την εκκεντρικότητα κάποιου αξιωματούχου;

Ο Γλωσσαμύντωρ

Λάζαρος Νικηφορίδης

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 2 Απριλίου 2015, αρ. φύλλου 782