-19/11/2014 εφημερίδα. Οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν τρεις ενδιαφέρουσες σταθερές. Σταθερές (από τα μαθηματικά;) επίθετο ουσιαστικοποιημένο= σταθερά σημεία, τρεις πυλώνες της πολιτικής καταστάσεως.
-16/11/2014 ημερήσιος τύπος. Να λέγονται και τα σωστά και να τονίζονται προς... ευεργετική μίμηση (στον ημερήσιο και τοπικό τύπο). Επειδή αρκετές φορές τονίζω για την όχι σωστή χρήση του παρομοιαστικού σαν, εμείς, σαν βουλευτές, εμείς, σαν Έλληνες, ο κ. Παπούλιας, σαν πρόεδρος, κ. ά. πολλά, σημειώνω ορθή μετάφραση στην εφημερίδα Real News της γερμανίδος ευρωβουλευτού Frau G. Ziemmer: Εμείς, ως Γερμανοί, δεν σεβασθήκαμε την Ελλάδα (αναφορικά με τις περίφημες αποζημιώσεις). Αυτό το ως (ως Γερμανοί) δεν είναι παρομοιαστικό ωσάν, σαν, αλλά έχει έννοιαν αιτιολογικού όρου. Ως = επειδή, μια που είμαστε Γερμανοί.
-5/10/2014 ... οι ασύμμετρες πυρκαγιές. Ασύμμετρος = ο μη συμμετρικός , ο δυσανάλογος. Πυρκαγιές δυσανάλογες συγκριτικά π.χ. με πέρυσι...
-19/11/2014 τοπικός τύπος. Ξεκίνησε την ομιλία του. Είπα και άλλοτε: "Βάλθηκαν" μερικοί (μήπως είναι και πολλοί;) να καταργήσουν το ρήμα αρχίζω. Επί του προκειμένου: Γιατί όχι άρχισε την ομιλία του; Άλλωστε, το ξεκινώ (λόγιο εκκινώ, επανεκκίνηση της οικονομίας) κανονικά είναι αμετάβατο. Ξεκινώ για περίπατο. Αλλά η δημοτική, η μεγάλη χοάνη, τα "χωράει" όλα. Ο δάσκαλος ξεκίνησε το μάθημα. Άλλη φορά, ιδιαίτερα για τα ρήματα αυτά. (π.χ. βούλωσε η μύτη μου: παθητική σημασία, πχ εφράχθη, φράχθηκε) αλλά και ο μάστορας βούλωσε την τρύπα, βούλωσε το... στόμα σου! Δηλαδή, το ρήμα με την ίδα του μορφή, βουλώνω, έχει ενεργητική και παθητική διάθεση.
-19/11/2014 δις-, δυσ- . Χρειάζεται κάποια προσοχή στα προθέματα (αχώριστα μόρια) των σύνθετων λέξεων. Τα περισσότερα είναι λόγια, κατάλοιπα ή αναστημένα από την αρχαία ελληνική, π.χ. ημι-, που είναι θεματικός τύπος του ήμισυς (επίθετο), εξέλιξή του στη δημοτική μισός. Ημικύκλιο, ημιμαθής, ημισέληνος (στη δημοτική μισοφέγγαρο). Τώρα για το αριθμητικό δισ- ύστερα από φωνήεν (στις άλλες περιπτώσεις δι-). Δίβουλος = με δυο βουλές, με δυο θελήσεις, σκέψεις. Δίγλωσσος = ο ομιλών δυο γλώσσες. Δίδυμος, δίκανο, δίκοχο (με δυο κόχες), δίλημμα (με δυο λήμματα), δίφορος (διφόρια στην Πελοπόννησο είναι τα καρποφόρα δέντρα, π.χ. οι λεμονιές, που καρπίζουν δυο φορές τον ίδιο χρόνο.). Αλλά: δισέγγονος, δίσεκτο έτος, δισυπόστατος (πρβλ λατινικά bis + sextus), κ. ά.. Δεν πρέπει να συγχέεται με το δυσ-, που δίνει στην λέξη αρνητική, αντίθετη έννοια από ό,τι σημαίνει το β' συνθετικό της. π.χ. δυσάρεστος, δύσβατος, δυσμενής (δυσ- + μένος), δυσειδής (δυσ- + είδος = μορφή), δύσμορφος, δυσσεβής = ασεβής. (δυσσεβούς προστάγματος ουκ εφοβήθησαν - οι Τρεις Παίδες).
Ο Γλωσσαμύντωρ
Λάζαρος Νικηφορίδης
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 27 Νοεμβρίου 2014, αρ. φύλλου 766
Κατ' αρχάς βέβαια Πασχαλιάτικες ευχές στον Εκδότη και όλους τους συνεργάτες και αναγνώστες της "ΟΔΟΥ" !
ΑπάντησηΔιαγραφήΌσον αφορά στην πρώτη παρατήρηση που κάνει ο "Γλωσσαμύντωρ", έχω μια απορία. Απ' όσα ξέρω, συμφωνώ κι εγώ ότι πρόκειται για πλεονασμό. Την έκφραση όμως "από του μακρόθεν", η οποία γράφεται και από τους τρεις πρώτους Ευαγγελιστές στην περιγραφή της Σταύρωσης, πώς την εξηγεί ο κύριος Νικηφορίδης;
Μπορείτε, κύριε Μπαϊρακτάρη, να του διαβιβάσετε το ερώτημά μου, στην περίπτωση που ο ίδιος δεν διαβάζει και τον ηλεκτρονικό Τύπο;
Το σχόλιό σας έχει διαβιβαστεί στον κ. Νικηφορίδη.
ΑπάντησηΔιαγραφή@Athena
ΑπάντησηΔιαγραφήΣτο σημερινό φύλλο της ΟΔΟΥ (787/7.5.2015) ο κ. Νικηφορίδης απαντάει στο ερώτημά σας. Μεταξύ άλλων αναφέρει:
«…θύμισα ότι η εκ είναι πλεονασμός. Αρκεί το μακρόθεν. Γίνεται κατανοητό από την συνήθη φράση: οίκοθεν νοείται. Σε αυτά τα επιρρήματα (τοπικά) η κατάληξη -θεν φανερώνει την "εκ τόπου κίνησιν". Εκείθεν ήρξατο διδάσκειν. Από εκεί άρχισε να διδάσκει. Μακρόθεν έρχεται αυτή η ιστορία = από μακριά... Ασμένως δέχτηκα την παρατήρηση (πολύ ορθή) και απορία από Athena με την υπόμνηση ότι "οι Τρεις Ευαγγελισταί της Σταυρώσεως χρησιμοποιούν τη φράση: εκ του μακρόθεν". Συμφωνώ και είναι έτσι. Δεν θα έλεγα χονδροειδώς ότι οι ευαγγελισταί δεν ήξεραν καλό συντακτικό. Απλώς. η ελληνική γλώσσα των ελληνιστικών χρόνων και της εποχής κατά την οποία γράφονται τα ευαγγέλια, δεν είναι στην μορφή και στην σύνταξη η γλώσσα του Ξενοφώντος, του…»
Κύριε Μπαϊρακτάρη,
ΑπάντησηΔιαγραφήευχαριστώ που δώσατε προσοχή στην επισήμανσή μου και ομοίως ευχαριστώ και τον κύριο Νικηφορίδη ο οποίος απήντησε.
Αν και δεν έχω ακόμη παραλάβει την "ΟΔΟ" και δεν έχω διαβάσει την απάντηση ολόκληρη, επιτρέψτε να γράψω κάποια συμπληρωματικά.
Προφανώς, σωστά γράφει ο "Γλωσσαμύντωρ" ότι δεν μπορεί να πει "χονδροειδώς ότι οι ευαγγελισταί δεν ήξεραν καλό συντακτικό", γιατί οι τέσσερις Ευαγγελιστές ήταν άνθρωποι με Παιδεία.
Ιστορικά εξηγείται -όπως αναφέρει και ο σεβαστός καθηγητής- λόγω της αλλοίωσης που υφίστατο η αττική διάλεκτος ομιλούμενη και γραφόμενη μετά τη διάδοσή της σε άλλους λαούς κατά την Ελληνιστική εποχή.
Χαρακτηριστική π.χ. είναι και μια άλλη φράση :
"εξελθών έξω ο Πέτρος έκλαυσε πικρώς".
Αυτό όμως μάς δίνει την ευκαιρία να ακούσουμε (ρήμα που χρησιμοποιείται για τον λόγο του Θεού) καλύτερα, γιατί δεν έχει σημασία το ανθρώπινο συντακτικό σφάλμα (πλεονασμός του "εξ"), αλλά το μεγαλείο της μετάνοιας.
Αναλόγως λοιπόν, ας μην είμαστε τόσο αυστηροί στις καθημερινές μας συναναστροφές, εκτός βέβαια από εκείνους στους οποίους έχει ανατεθεί το βαρύ έργο της διδασκαλίας της Γλώσσας.
Και πάλι όμως ο σχολαστικισμός δεν είναι σίγουρα αποτελεσματικός.