Μολονότι έχει περάσει μόλις ένας αιώνας από τα άγρια και σκληρά χρόνια που έπρεπε να περάσουν οι πρόγονοί μας Μακεδόνες για ν’ ανακτήσουν την πολυπόθητή τους ελευθερία, οφείλουμε να παραδεχτούμε όλοι μας πως είχε περάσει από πάνω μας ο οδοστρωτήρας της λήθης κι είχαμε ξεχάσει πολλά και βασικά πράγματα. Είχαμε ξεχάσει τη συμμετοχή πολλών πληθυσμιακών ομάδων του τόπου μας που αγωνίστηκαν σκληρά για την υπόθεση της λευτεριάς κι ύστερα ξεχάστηκαν ανεξήγητα κι εντελώς αδικαιολόγητα. Έτσι, το σκοτεινό πέπλο της λήθης είχε σκεπάσει:
-τον αγώνα των γυναικών της Μακεδονίας, που πάλεψαν όχι μόνο σε αποστολές κλασικές του φύλου τους, όπως η περιποίηση των Μακεδονομάχων αγωνιστών που φιλοξενούσαν, αλλά πάλεψαν και μεταφέροντας μηνύματα κι ακόμα πολεμώντας και με όπλα. Το πιο δυνατό παράδειγμα αγωνίστριας με όπλα η δική μας ηρωίδα από τον Απόσκεπο Ευτέρπη Ουζούνη ή αλλιώς Ζήσαινα από τον Απόσκεπο, που δίκαια κέρδισε το χαρακτηρισμό της Μπουμπουλίνας του Μακεδονικού Αγώνα. Αλλά αξίζει να θυμηθούμε και τον γενικό ξεσηκωμό των γυναικών της πόλεως Καστοριάς που με την έντονη διαμαρτυρία τους κατάφεραν να διώξουν τον Βούλγαρο δεσπότη που τόλμησε να έρθει στον τόπο μας που σφύζει από ελληνικότητα, για να τον μολύνει.
-Το σκοτεινό πέπλο της λήθης όμως είχε σκεπάσει για έναν ολόκληρο αιώνα και τον αγώνα των παιδιών της Μακεδονίας για τα οποία έγραψε χαρακτηριστικά ο Κωνσταντίνος Μάνος, Ομότιμος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών το 2008: «Ως τώρα έλεγα πως οι δάσκαλοι, ο κλήρος με προεξάρχοντα το Μητροπολίτη Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη, η πνευματική ηγεσία, έμποροι, τεχνίτες, αγρότες συμμετείχαν στον ένοπλο Μακεδονικό Αγώνα και βοήθησαν αποτελεσματικά τον Παύλο Μελά και τους άλλους οπλαρχηγούς να φέρουν σε πέρας την αποστολή τους. Από δω και πέρα μετά το «αγρότες» πρέπει να προστεθεί και το «παιδιά και νέοι», για να είναι πλήρης ο κατάλογος όλων όσοι πήραν μέρος στο Μακεδονικό Αγώνα.
Έτσι, λοιπόν, οφείλουμε να μνημονεύσουμε τα παιδιά της πλατείας Ντολτσό που με αρχηγούς τον φούρναρη της γειτονιάς Κώτσο Ζέρμα, τον Θεόδωρο Τσίκο και τον Αντώνιο Μάκο και με όπλα τα σύνεργα του φούρναρη και πέτρες κατατρόπωσαν δασκάλους και μαθητές του βουλγαρικού σχολείου που τόλμησαν να περάσουν από την ιστορική ελληνική πλατεία με μόνο σκοπό να προκαλέσουν. Και δεν ήταν αυτό ένα απλό επεισόδιο, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο αυτόπτης μάρτυράς του γυμνασιάρχης και συγγραφέας Κωνσταντίνος Πηχεών, αλλά ήταν μια κανονική μάχη κι «ένα δίδαγμα προς τους Βουλγάρους κι ένα μήνυμα ότι η ελληνική Καστοριά δεν επιτρέπει στους Βουλγάρους να μολύνουν και να προκαλούν με θράσος τους Καστοριανούς». Και δίπλα σ’ αυτά τα ηρωικά παιδιά της γειτονιάς του Ντολτσό, θα πρέπει να προσθέσουμε και κάποια άλλα παιδιά που έδρασαν μεμονωμένα κι εξίσου γενναία: τον Ανδρέα Ζήλα από την Καστοριά που πολέμησε και παιδί στο Μακ. Αγώνα και αργότερα στην ιστορικής σημασίας μάχη στο Μπιζάνι, τον γιο του οπλαρχηγού από το Βογατσικό Κων/νου Ντόγρα, που ήταν πάντοτε οπλίτης του ανταρτικού σώματος του πατέρα του, πρέπει να προσθέσουμε και τον Σταύρο Γούλιο, που μαζί με τον πατέρα του παπα-Γερμανό Γούλιο από τον Αη-Δημήτρη, χωριό της Καστοριάς που δεν υπάρχει πια, ήταν συνεργάτες και δεξιά χέρια του Καραβαγγέλη, αλλά και τον Αχιλλέα Αλβανό, που στα 16 του χρόνια ήταν σύνδεσμος και μετέφερε τα γράμματα από τον Καραβαγγέλη στον καπετάν Λάζο Αποστολίδη, κρύβοντάς τα μες στα παπούτσια του. Αλλά πρέπει να προσθέσουμε και τη Λένα, ένα 17χρονο κορίτσι από τα Κορέστια που έσωσε από τη φωτιά τον νεαρό αντάρτη Ζιούλη την τελευταία στιγμή με κίνδυνο να καεί η ίδια και πολλά άλλα κορίτσια από τη Φλώρινα, το ηρωικό κι αδικοχαμένο Μοναστήρι, τη Θεσσαλονίκη και την υπόλοιπη Μακεδονία που αγωνίστηκαν με γενναιότητα για την υπόθεση της λευτεριάς.
-Όμως, ξεχωριστά πρέπει να μνημονεύσουμε τους νεαρούς δασκάλους και τις νεαρές δασκάλες, ηλικίας μόλις 17-20 χρονών, που είναι γεμάτοι ευσυνειδησία, επίγνωση του ρόλου και της αποστολής τους και γεμάτοι αγάπη για τη βασανισμένη τους πατρίδα. Κι είναι τόσο αποτελεσματικοί στο δύσκολο κι επικίνδυνο έργο τους που, όταν κάποια φορά οι κομιτατζήδες στο Στάρτσοβο του Μελενίκου ζήτησαν από τους κατοίκους να τους παραδώσουν τη δασκάλα και τον δάσκαλό τους, γιατί τους έκαναν μεγάλη ζημιά, οι κάτοικοι αρνήθηκαν με πείσμα κι έδωσαν την εξής ελληνοπρεπή απάντηση: «Σκοτώστε εμάς και τα παιδιά μας, όχι όμως τους δασκάλους μας», μια τέτοια αγάπη και ποιος σημερινός δάσκαλος δε θα τη ζήλευε;
-Κι επίσης ξεχωριστά πρέπει να μνημονεύσουμε και τους ήρωες ιερείς μας που αγωνίστηκαν για τη λευτεριά της Μακεδονικής γης. Γιατί δεν είναι μόνο οι ήρωες επίσκοποι, ο Καραβαγγέλης, οι Πόντιοι μητροπολίτες Κορυτσάς Φώτιος Καλπίδης από την Κερασούντα και Γρεβενών Αιμιλιανός Λαζαρίδης από το Ικόνιο της Μικράς Ασίας, που σκοτώθηκαν και οι δυο τους από τους εχθρούς της Πατρίδας, αλλά και οι απλοί ιερείς μας που αγωνίστηκαν και τα ονόματά τους χαράχτηκαν με λαμπρά γράμματα στις σελίδες της Ιστορίας μας: ο παπα-Σταύρος Τσάμης από το Ανταρτικό της Φλώρινας, ο παπα-Δημήτρης Οικονόμου από το Βογατσικό, ο παπα-Νικόλας Παπασταύρος από το Μαυροχώρι, ο ηγούμενος του Τσιρίλοβου Γρηγόριος, ο παπα-Γερμανός Γούλιος, που προαναφέραμε κ.ά. πολλοί ιερείς κι από όλα τ’ άλλα μέρη της Μακεδονίας μας.
-Αλλά και τους εθελοντές, που ήρθαν από την αδούλωτη Μάνη, τη λεβεντογέννα Κρήτη, ακόμα κι από τη μαρτυρική μας Κύπρο και πολλοί από αυτούς θυσιάστηκαν για να λευτερωθεί ο δικός μας τόπος. Μνημονεύουμε τον καπετάν Γέρμα (Νικόλαο Τσοτάκο), τον καπετάν Λίτσα (Αντώνη Βλαχάκη) και τα δύο ξαδέρφια Πετροπουλάκη που σκοτώθηκαν μαζί του και άφησαν τ’ όνομά τους στα χωριά μας Γέρμα και Πετροπουλάκι, τους Κρητικούς καπετάν Βέργα, Μακρή, Τσόντο Βάρδα, Καούδη και ένα σωρό άλλα ονόματα εθελοντών που πολέμησαν εδώ στη Μακεδονία.
-Όμως είναι αδύνατον να θυμηθεί κανείς τους εθελοντές και να μη βάλει στο πλάι τους τους ντόπιους Μακεδονομάχους, που ξεκίνησαν πρώτοι τον αγώνα για τη λευτεριά τους και μάλιστα πολύ πριν από την έναρξη της φάσης που αποκαλείται επίσημα «ένοπλος Μακεδονικός Αγώνας» και τον κράτησαν ώσπου άρχισαν να έρχονται οι Νοτιοελλαδίτες, με τους οποίους συνεργάστηκαν αρμονικά κι οδήγησαν την αιματηρή προσπάθεια σε αίσιο τέλος. Αξίζει να επισημάνουμε πως πολλοί από αυτούς κι όχι μονάχα ο γνωστός σε όλους καπετάν Κώττας από τη Ρούλια ανήκαν στους Σλαβόφωνους με την ελληνικότατη ψυχή, που συγκέντρωναν όλη την οργή και το μίσος των Βουλγάρων κομιτατζήδων, οι οποίοι δεν μπορούσαν να το χωνέψουν πως δεν έρχονταν με το μέρος τους και γι’ αυτό τους έλεγαν γραικομάνους και τους φέρονταν πιο σκληρά απ’ όλους τους άλλους αντιπάλους τους. Συγκρατήστε τα ονόματά τους: καπετάν Βαγγέλης Στρεμπενιώτης από τα Ασπρόγεια, καπετάν Νταλίπης από το Γάβρο, καπετάν Νταηλάκης από το Βερνίκι, χωριό τώρα της Αλβανίας, ο Παύλος Κύρου από το Ανταρτικό, ο Λάκης Πύρζας, το πρωτοπαλίκαρο του Π. Μελά από τη Φλώρινα, ο καπετάν Λάζος Αποστολίδης από τη Λεύκη, ο καπετάν Στέφος Γρηγορίου από το Μοναστήρι, η Ευτέρπη Ουζούνη ή αλλιώς Ζήσαινα από τον Απόσκεπο και αμέτρητοι άλλοι γενναίοι Μακεδονομάχοι μας…
Όπως καταλάβατε όλοι σας ήδη, όλα τα παραδείγματα, όλες οι περιπτώσεις που ανέφερα στη σημερινή μου ομιλία αφορούν το νομό μας, το νομό Καστοριάς. Σας διαβεβαιώνω πως σε κάθε νομό της Μακεδονίας υπάρχουν αντίστοιχες περιπτώσεις και παραδείγματα. Μονάχα το ιερό σύμβολο του Αγώνα, ο Παύλος Μελάς, που με το θάνατό του ξεσήκωσε τον τότε ελεύθερο Ελληνισμό κι έτρεξε να μας βοηθήσει στον αγώνα μας για τη λευτεριά, μονάχα ο Μελάς ήταν δικός μας, καταδικός μας, αφού τρεις φορές διέσχισε τον νομό μας κι εδώ στα Κορέστιά μας άφησε την τελευταία του ιερή πνοή, αναστατώνοντας –επιτέλους!- τη βαθιά κοιμισμένη τότε κι όχι μόνο τότε επίσημη Ελληνική Πολιτεία. Κι ας το θυμόμαστε πάντα πως ολόκληρη η Μακεδονία ήταν, είναι και θα εξακολουθήσει πάντοτε να ‘ναι η πλατύτερη του ονείρου μας γη, για την οποία θα άξιζε κάθε θυσία. Γιατί, όσο κι αν έχουν περάσει τα χρόνια, η Πατρίδα έχει ένα μεγάλο μερίδιο από τη ζωή του καθενός μας κι αυτό δεν αλλάζει κι ούτε θ’ αλλάξει ποτέ. Γιατί η Πατρίδα ήταν, είναι και θα ‘ναι πάντα η μάνα του καθενός μας· η μάνα που μας γεννάει, που μας θρέφει και που μας κρατάει στη ζωή…
110 χρόνια από τον θάνατο του Παλληκαριού
Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 16 Οκτωβρίου 2014, αρ.
φύλλου 760
Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.