Λόγος & αντίλογος

Κύριε Διευθυντά,

Mε την ευκαιρία της καθημερινής πληροφόρησης από τα ΜΜΕ για την ταφή στην Αμφίπολη και τα σχετικά με αυτήν ταυτότητα, του ανευρεθέντος τάφου/ων, νομίζω ότι είναι ευκαιρία να ξεκαθαρίσουμε ακόμα ένα μεγάλο ερώτημα για τον Μέγα Αλέξανδρο που αφορά στην αιτία του θανάτου του δηλαδή εάν πέθανε από δηλητηρίαση ή ελονοσία. Το δίλλημα αυτό απασχολεί τους ειδικούς και μέχρι τώρα δεν έχει δοθεί οριστική και απόλυτος απάντηση. Τα παρακάτω στοιχεία αποτελούν μέρος ερευνών πολλών ερευνητών και η ανασκαφές στην Αμφίπολη, μας αναγκάζει να επανέλθομε στο θέμα αυτό, αφού αμφότερα σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τον Μέγα Αλέξανδρο. Οι ανασκαφές στην Αμφίπολη μας αναγκάζει να επανέλθουμε στο θέμα αυτό κυρίως από ιατρική πλευρά με βάση τα δεδομένα που αναφέρθησαν στις ιατρικές περιγραφές και σχόλια για το θέμα αυτό.

Στο τοξικολογικό διεθνές περιοδικό «Κλινική τοξικολογία» (2013) στο άρθρο του δρ L. Schep (Ν. Ζηλανδία) αποδίδεται ο θάνατος του Μ. Αλεξάνδρου στη λήψη αλκοολούχου εκχυλίσματος φύλλων άσπρου κρίνου, που έριχναν στο κρασί του οι πολεμικοί και πολιτικοί του αντίπαλοι. Αυτό γινόταν επί δέκα ημέρες, που γίνονταν το τρικούβερτο γλέντι με πολλά ποτά, γυναίκες διαφόρων διαθέσεων και γινόταν προς τιμήν του φίλου του Μ. Αλεξάνδρου, Μήδιου, που θα έφευγε την άλλη ημέρα για πολεμική επιχείρηση. Η ιατρική όμως γνώμη είναι ότι ο Μ. Αλέξανδρος πέθανε από ελονοσία την οποία πολλοί παλαιοί Καστοριανοί και εγώ, γνωρίζουμε τα συμπτώματά της λεπτομερώς διότι κάθε τόσο μας εμφανίζονταν το γνωστό ισχυρό ρίγος που αποτελεί προοίμιο του επερχομένου υψηλού πυρετού και ιδρώτες. Πάνω σε αυτό γράφτηκαν πολλά βιβλία με αντικρουόμενες απόψεις. Όμως τα τρία συμπτώματα (ρίγος, πυρετός, ιδρώτες) ήσαν φανερά, έντονα και βασανιστικά για πολλούς Καστοριανούς, ιδίως μαθητές και παρέρχονταν σε 3-4 ημέρες με ενδιάμεση χορήγηση αντεμπρίνης ή κινίνης.

Στο άρθρο του δρ L. Schep γίνεται μνεία και υποθετικό συμπέρασμα ότι ο Μ. Αλέξανδρος είχε πολλούς εχθρούς στο στράτευμά του, που ήθελαν το θάνατό του και επομένως δεν ήταν αυτός που περιτριγυριζόταν μόνο από φίλους, που μαθαίναμε και διδασκόμασταν στα σχολεία μας και επομένως η σκέψη μου για την δηλητηρίαση, πάει στην απομυθοποίηση αυτού και ή αιτιολόγηση του θανάτου του από δηλητηρίαση αποσκοπούσε από την απαξίωση κάθε ικανότητος του σε πολλούς τομείς ως είναι ο έλεγχος και επιλογή των φίλων του. Αυτό αποσκοπεί ακόμα πιο πέρα, όπου βλέπω σκοπιανό δάκτυλο για να αλλάξει τελείως ότι ξέρουμε για τον Μ. Αλέξανδρο. Ίσως έτσι δικαιολογούν τα αγάλματά του στα Σκόπια και τη πίστη τους στη ανύπαρκτη σκοπιανή μακεδονικά εθνότητα που επιζητούν να κάνουν διεθνώς. Αυτά ίσως να φαίνονται τώρα φανταστικά και υποθετικά, αλλά αν επισκεφθεί κανείς τα Σκόπια και συζητήσει με εξέχοντες ή μη παράγοντες, πιθανόν να τα δεχθεί. Όλοι οι ξεναγοί των Σκοπίων λένε τα ίδια πράγματα στους ξένους.

Όσον αφορά στο θάνατο του εδώ μπορείς να αποδείξεις με ιατρικά δεδομένα από τα οποία βγαίνει το συμπέρασμα ότι μπορούμε εύκολα να αποδώσουμε το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου ότι προήλθε από ελονοσία με πιθανή και υποθετική συνέργεια στην ύπαρξη κρίνων και άλλα βότανα (σωματικά) που έριχναν στο κρασί του οι εχθροί, και αυτοί που ζητούσαν το θάνατό του. Υπάρχει βέβαια μια μικρή πιθανότητα άγνωστης συνέργειας συστατικών του κρίνου και ελονοσίας, για την οποία δεν μας λέει τίποτα ο δρ L. Schep και η άλλη εκδοχή του θανάτου του Μ. Αλεξάνδρου από την γνωστή ελονοσία, που είχαν παρατηρήσει οι φίλοι του, δεδομένου ότι εμφάνιζε τα τρία χαρακτηριστικά συμπτώματα αυτής δηλαδή, ρίγος (υπερβολικό), πυρετός (ψηλός) και ιδρώτας ακατάσχετος. Αυτά είναι γεγονότα και τα μόνα διαπιστωμένα ιατρικά στοιχεία, ενώ τα άλλα δηλαδή της δηλητηρίασης και παγκρεατίτιδος είναι υποθετικά, και καμία απόδειξη δεν αναφέρεται στο σχετικό ιατρικό ανακοινωθέν.

Το γιατί να επιδιώκουν και να θέλουν μερικοί να αποδείξουν ότι ο Μ. Αλέξανδρος δεν πέθανε από ελονοσία, αλλά από δηλητηρίαση με γνωστά φυτά που έριχναν στο κρασί του οι δήθεν φίλοι και συνεργάτες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν θάνατο, αναφέρθηκε παραπάνω και ήταν η απαξίωση αυτού και η ύπαρξη πολλών εχθρών του στην αυλή του. Αναλύσεις του άσπρου κρίνου για την εύρεση θανατηφόρων τοξικών συστατικών, δεν αναφέρονται στο άρθρο του δρ L. Schep και επομένως ο δρ L. Schep παρουσιάζει τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου ως ένα θάνατο από μη υπαρκτό και χημικά διαπιστωμένο δηλητήριο. Δηλητηρίαση στην Τοξικολογία σημαίνει ύπαρξη καθορισμένης χημικής ουσίας η μείγμα αυτών. Εννοείται ότι τις διάφορες δηλητηριάσεις συνοδεύουν ειδικά χαρακτηριστικά συμπτώματα (έμετοι, διάρροια, κοιλόπονοι, σπασμοί κτλ.) τα οποία όμως δεν ενεφανίσθησαν στην περίπτωση του Μ. Αλεξάνδρου. Άρα ενώ, για την ελονοσία έχουμε αδιάσειστα στοιχεία ύπαρξης των χαρακτηριστικών συμπτωμάτων αυτής (ρίγη, υπερθερμία και ίδρωτες), για την δηλητηρίαση με τοξικά φυτά και υδράργυρο έχουμε μόνο υποθέσεις, υποψίες και έωλα συμπεράσματα δικά σας και δικά μου.

Ας σημειωθεί εδώ ότι πριν από το γλέντι και επί οκτώ ημέρες ο Μ. Αλέξανδρος περιφερόταν στα έλη γύρω από τη Βαβυλώνα στα οποία οι κώνωπες ήταν πολυπληθείς. Αυτά τα έγραψα στον δρ L. Schep και περιμένω απάντηση. Ίσως δεν απαντήσει. Εμείς όμως έχουμε τρεις σαφώς διακρινόμενες απόψεις δηλαδή, α) θάνατος μόνο από ελονοσία, β) θάνατος από ελονοσία μαζί με δηλητηριώδη χόρτα ή τέλος γ) θάνατος από ελονοσία συμπαραμαρτούντων και άλλων αγνώστου συστάσεως και τοξικότητας ουσιών (πχ υδράργυρος κτλ.). Άρα μόνο ο θάνατος από ελονοσία είναι η πιο ιατρικά παραδεκτή εξήγηση με πιθανή συνέργεια από άλλους παράγοντες για τους οποίους λείπουν τα ανάλογα προς τούτο στοιχεία (δηλητηριάσεως). Αυτά για το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου τη στιγμή που στην Αμφίπολη συνεχίζονται (ίσως επί μακρόν) και δώσουν εξηγήσεις για το θάνατο και άλλα ευρήματα που να αφορούν γενικότερα στον Μ. Αλέξανδρο και στους πέριξ αυτού.

Με τιμή,

Αναστάσιος Β. Κοβάτσης

καθηγητής της βιοχημείας και τοξικολογίας πανεπιστημίων ΑΠΘ, Γάνδης, Τριπόλεως και Νιχόν Τόκυο Ιαπωνίας

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 11 Σεπτεμβρίου 2014, αρ. φύλλου 755.