ΒΑΣΙΛΗ ΧΡΙΣΤΟΠΟΥΛΟΥ: 6 Απριλίου 1941 (15.4.1941)

ΟΔΟΣ 17.4.2014 | 736

Όσοι γεννήθηκαν την, στην επικεφαλίδα, ημερομηνία θα είναι σήμερα 73 χρόνων, δηλαδή περασμένης ηλικίας για να το ειπώ... ευγενικά και βέβαια συνταξιούχοι και με τα νέα μέτρα τα πιο αυστηρά που επέβαλε η τόσο αντιπαθής Τρόϊκα! Αυτά τα άτομα που θα γιορτάζουν τα γενέθλια τους και θα δέχονται και ευχές από το κοντινό τους περιβάλλον θα θυμούνται, γυρνώντας πίσω στο χρόνο, την τραγικότητα της ημερομηνίας της γέννησης τους αυτή της 6.4.1941. Και αυτό γιατί με το γεγονός αυτής της ημέρας, σήμανε η έναρξη για την πατρίδα μας, μια δεκαετία από τις πιο σκληρές, τις πιο φονικές, τις πιο καταστροφικές της μακρόχρονης ιστορίας μας (κατοχή, Δεκεμβριανά, εμφύλιος και οι άθλιες συνέπειες τους).

ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΑΣ, στους... παλαιούς, η παραπάνω ημερομηνία μας φέρνει μια άλλη στο νου, που έχει την σημασία της. Είναι η 15η Απριλίου 1941, Μεγάλη Τρίτη τότε, που έλαβε χώρα η μάχη της Καστοριάς. Και αυτό, γιατί η μάχη αυτή πρέπει να είναι μεταξύ των μετρημένων συγκρούσεων του σιδηρόφρακτου γερμανικού στρατού με τον σε πόλεμο με τους Ιταλούς αγωνιζόμενο ελληνικό (Ρούπελ, Καστοριά-Άργος Ορεστικό, Κρήτη κλπ) που έκανε τους Γερμανούς (και τον Χίτλερ) να παραδεχτούν πως οι Έλληνες πολέμησαν γενναία.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ λοιπόν. Το ΓΕΣ την αναφέρει «Μάχη του Άργους Ορεστικού». Οι Κορησιώτες: «Μάχη της Κορησού» γιατί στην Κορησό είχαν τη βάση τους οι Γερμανοί, οι Δισπηλιώτες δική τους μάχη, γιατί έχουν και την προτομή του ταγματάρχου Παπαρρόδου που σκοτώθηκε στην μάχη αυτή, οι Μαυροβινοί γιατί μετείχε η Κρεπενή κα.

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, που δεν ήταν μια μικροσύγκρουση του γερμανικού στρατού με τον κουρασμένο ελληνικό στρατό από τον αγώνα κατά των Ιταλών, που οι Γερμανοί, με επικεφαλής τον νεαρό στρατηγό αγαπητό του Χίτλερ, Ζόζεφ Ντήτριχ της Εμπροσθοφυλακής Αφόλφος Χίτλερ, πέρασαν... αβρόχοις ποσί. Τα βρήκαν σκούρα και με σοβαρές απώλειες! Ήταν μια σημαντική μάχη με συγκεκριμένο αντικείμενο την καθυστέρηση έστω μιας ημέρας της προέλασης των Γερμανών, προκειμένου να προλάβει να περάσει προς τον Νότο η 8η Μεραρχία, που οπισθοχωρούσε από την Αλβανία για ενδεχόμενη... αντίσταση νοτιότερα.

ΑΚΟΜΗ ΗΤΑΝ κατά τον Άγγελο Τερζάκη, συγγραφέα του βιβλίου του ΓΕΣ «Μοναδική εκ συναντήσεως και επί ανοικτού πεδίου μάχη του ελληνογερμανικού πολέμου»! Είχε νεκρούς για τους Έλληνες (αξιωματικοί: Παπαρρόδου, Χατζηλιάδης, Βενετσάνα και 13 στρατιώτες). Αλλά και για τους Γερμανούς πολλά θύματα (πάνω από δέκα τάφηκαν σε διάφορα σημεία της Κορησού)! Λέγεται πως χρειάστηκε να βοηθήσουν το απόγευμα και 40 αεροπλάνα. Εγώ μικρός δεν τα αντιλήφθηκα.

ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΘΕΙ και το γεγονός πως ο στρατηγός Ντήτριχ, όταν τελείωσαν οι μάχες και στην Κρήτη και ήταν ο στρατιωτικός διοικητής στην Αθήνα, ζήτησε να παρουσιαστεί ένας έλληνας αξιωματικός, που έλαβε μέρος στην μάχη του Άργους Ορεστικού. Παρουσιάστηκε ο συνταγματάρχης Λιώσης. Ο Γερμανός ζήτησε από τον συνταγματάρχη να του περιγράψει ποια ήταν η διάταξη των Ελλήνων. Όταν ο Λιώσης το έκανε, ο Ντήτριχ έβαλε τις φωνές, γιατί δεν μπορούσε να δεχτεί, μόνο τόσοι Έλληνες και με τέτοια μέσα, μπόρεσαν να σταματήσουν την ακάθεκτη προέλασή τους. Ο Λιώσης επέμενε στην κατατόπισή του, οπότε ο Ντήτριχ δέχθηκε την ανάλυση του! Σηκώθηκε, συγχάρηκε τον Λιώση και τον παρακάλεσε να μεταφέρει τα συγχαρητήριά του στον διοικητή της Μεραρχίας, υποστράτηγο Μουτούση.

ΕΧΩ ΣΤΕΙΛΕΙ ένα... τόνο επιστολές σε διάφορους αρμόδιους πολλών τετραετιών, να υπάρξει ένα μνημείο που να θυμίζει αυτή τη μάχη και προ παντός να τιμηθούν οι ηρωϊκοί νεκροί της. Επί δημαρχίας Παπουλίδη είχε αρχίσει μια προσπάθεια. Ορίστηκε επιτροπή με πρόεδρο τον Πάνο Κρίκη και μέλη τον δήμαρχο και εκείνον του Άργους Ορεστικού και τους προέδρους των κοινοτήτων, τότε, που στα όριά τους απλώθηκε η μάχη (Κορησός, Μαυροχώρι, Δισπηλιό, Αμπελόκηποι, Μηλίτσα). Ο Πάνος Κρίκης με τον γραμματέα Βασίλη Τσολάκη, προχώρησαν το θέμα μέχρι να ζητήσουν προσφορές για σχέδια μνημείου και αναζητούσαν τη τοποθεσία όπου θα στήνονταν το μνημείο.

Η ΑΠΟΨΗ ΜΟΥ ήταν να στηθεί σε κάποιο σημείο της περιοχής του Γκιόλε, που ήταν το επίκεντρο της μάχης. Όμως οι της επιτροπής ανακάλυψαν ένα σημείο που ήταν ασυναγώνιστο. Ήταν ένα κάπως επίπεδο σημείο στο βουναλάκι που έχει στην πλάτη του το Δισπηλιό. Υπήρχαν και «στοιχεία» δρόμου από παλαιότερη χρήση, αλλά και θέα ασυναγώνιστη (μια παρένθεση: ένα ξενοδοχείο στη θέση εκείνη θα... έσπαγε κοντέρ επισκέψεων)

ΔΕΝ ΕΓΙΝΕ ΓΝΩΣΤΟ, γιατί ο Πάνος Κρίκης παραιτήθηκε από τη θέση του προέδρου. Δεν έμαθα γιατί. Όλα σταμάτησαν! Όμως κάποια στιγμή εμφανίστηκε ο Αλεξ. Λουλάκης που αποστρατεύτηκε από την υπηρεσία του, νομίζω στρατηγός, με χαρακτηριστικό την όρεξη για δουλειά, όπως μου δημιουργήθηκε η εντύπωση από τις κινήσεις του στην πόλη. Ανακατώθηκε στα δημοτικά, πρέπει να εκλέχθηκε σύμβουλος. «Αγκάλιασε» θα έλεγα το θέμα, μου ζήτησε και στοιχεία και έδειχνε πως θα το προχωρούσε...

ΔΕΝ ΣΥΝΑΝΤΗΘΗΚΑΜΕ, δεν γνωριστήκαμε καλά. Οι λίγες επαφές μας ήταν από τηλεφώνου. Τον φανταζόμουν ορεξάτο, κινητικό και γενικά με διαθέσεις δημιουργικές. Σε αυτές τις ιδιότητες αποδίδω και τον θάνατό του, σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα που συνέβη σε μια επίσκεψη τού Κώστα Καραμανλή στα... χάϊ του, νέο πρωθυπουργό, στην Καστοριά. Ειλικρινά χτυπήθηκα διπλά. Θέλω να πιστεύω πως γνώριζα τον πατέρα του. Ήταν, αν δεν κάνω λάθος «πρακτικός τεχνικός» και είχε δοσοληψίες με την τράπεζα.

ΔΟΘΗΚΕ ΑΚΟΜΗ μια ευκαιρία για να υπάρξει κάποια κίνηση προώθησης του έργου για κάποιο μνημείο. Ήταν σπουδαίος, ταλαντούχος γιατρός και καθηγητής, αείμνηστος πλέον, ο Χρυσόστομος Τζημάκας, που είχε ασχοληθεί με τη μάχη του Άργους Ορεστικού, όπως την χαρακτήριζε το ΓΕΣ. Αλληλογραφούσαμε αρχικά και μετά μιλήσαμε τηλεφωνικά και συμφωνήσαμε να συναντηθούμε τον Σεπτέμβρη, ήταν καλοκαίρι, και να συζητήσουμε πως θα μπορούσε να προωθηθεί το θέμα του μνημείου, φυσικά συμφωνώντας με τη δημιουργία του.

Ο ΑΕΙΜΝΗΣΤΟΣ λοιπόν Χρυσόστομος, έμπειρος στην έρευνα βρήκε πολλά, όλα τα στοιχεία αυτής της μάχης και με τον θαυμάσιο και γραπτό λόγο του, περιέγραψε την μάχη με ένα τρόπο πολύ γλαφυρό και με πολλά στοιχεία. Και ευτυχώς έχει δημοσιευθεί στην ΟΔΟ στα φύλλα 461 και 462 στις 2 και 9 Οκτωβρίου 2008 (αντίστοιχα) ώστε να είναι εύκολη η πρόσβαση σ’ αυτήν και μελλοντικά μέσω του αρχείου της ΟΔΟΥ!

Ο ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ είχε και πρακτικές ιδέες για την προώθηση του θέματος και με την επιρροή του με τη δημοτικότητά του θα έπαιζε ένα καθοριστικό ρόλο στην πραγματοποίηση αυτής της -θα έλεγα- εθνικής και ηθικής για τους συμπατριώτες μας της περιοχής (Καστοριάς), ενώ εγώ με το φόρτωμα των χρόνων υποχωρώ, απομακρύνομαι...

Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 17 Απριλίου 2014, αρ. φύλλου 736.