8.2.13

ΟΔΟΣ: Cυμβολισμοί


ΟΔΟΣ 11.10.2012 | 661

Αγαπητή ΟΔΟΣ

Αρχικά άδραξα την αφορμή για την σπάνια παρέμβασή μου, από ένα σύντομο σχόλιο σε προηγούμενο φύλλο σου, σε σχέση με τον ασφυκτικό διάκοσμο που περιβάλλει τον κ. Εμμανουήλ Χατζησυμεωνίδη δήμαρχο Καστοριάς, όταν φωτογραφίζεται στο γραφείο του. Συγνώμη στο γραφείο του δημάρχου εννοώ, μιας και ένοικος είναι (και αυτός). Και μάλιστα περιστασιακός, όπως όλοι οι κάποτε ισχυροί και πανίσχυροι προκάτοχοί του.

Στην συνέχεια όμως και σε άλλες φωτογραφίες παρατήρησα, ότι όπως οι περισσότεροι εκλεγμένοι, έτσι και ο πρώτος πολίτης της Καστοριάς τοποθετεί τα διάφορα δώρα και αναμνηστικά που του προσφέρουν, με τέτοιο τρόπο ώστε να μπαίνουν στο κάδρο αν όχι όλα, τουλάχιστον τα πιο πρόσφατα ή σημαντικά, σύμφωνα με τις απόψεις του ίδιου ή των συμβούλων του. Φιλοτεχνείται δηλαδή ένα ποτ πουρί ντεκόρ, που αποτυπώνει και φωτογραφικά την μεγαθυμία των δωρητών και τεκμηριώνει την απήχηση του κ. δημάρχου.

Το ίδιο γινόταν και στο παρελθόν, το ίδιο συμβαίνει και τώρα. Ζήτημα αισθητικής πρωτίστως, σκέφτηκα αλλά και δημοφιλίας. Όσο πιο πολύ ανεκτίμητος είσαι, τόσο πιο πολύ θέλουν να (σου) εκφράσουν την αναγνώρισή τους. Όχι σαν εμένα, που μόνο να κρίνω (και να επικρίνω) ξέρω, και δε βγήκα στον ευγενή στίβο προσφοράς στον άνθρωπο.

Είναι βέβαια οι σημαίες με τα φλάμπουρα και τα λάβαρα στα δημόσια γραφεία των υπηρεσιών, ενώ ξεχωρίζω σχεδόν πάντα την σημαία του βυζαντίου, που μου μοιάζει κάπως παράταιρη και εξωθεσμική. Άσε που μου προκαλεί μελαγχολία σε μια εποχή που νύκτωρ τιμάται η μνήμη του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, από αυθεντικούς και παραδοσιακούς που θα αρχίσουν να παρακολουθούν οκλαδόν το ιστορικό αριστούργημα της μικράς οθόνης, δώρο της κοσμικής Τουρκίας στην Ελλάδα, και υπαινιγμός των κοινών οθωμανικών αιώνων.

Είναι και οι λατρευτικές εικόνες Αγίων που κάνουν όλο το σκηνικό του δημαρχιακού γραφείου -όπως και κάθε γραφείο πολιτικού- αξιοπερίεργο για ένα πολιτικό χώρο, είναι και η τόσο πλούσια ιστορία που παραφορτώνει το αισθητικό αποτέλεσμα. Πώς να χωρέσουν όλα αυτά στο περιορισμένο φόντο μιας απλής φωτογραφίας. Και πάλι καλά που δεν έχει κι’ άλλα τέτοια διακοσμητικά κομμάτια σκέφτηκα, διότι θα ήταν αναπόφευκτη η ομοιότητα της αφηρημένης αυτής τέχνης με την Γκουέρνικα




Όμως, μέρες που είναι -μέρες για τους εορτασμούς της επετείου του Μακεδονικού Αγώνα και των 100 ετών από την απελευθέρωση της Καστοριάς (ακόμη δεν μπορεί να φύγει από την μνήμη μου η «Αλεξιάδα»), και επιβεβαίωσα τον μεροληπτικό σεβασμό των ιθυνόντων στην ιστορία και την παράδοση. Τι άλλο προκύπτει από την κατάσταση που παρουσιάζει η στήλη που τοποθετήθηκε πριν μερικά – όχι και τόσα πολλά χρόνια- στην νότιο παραλία, στην μνήμη των αγωνιστών της Καστοριάς του Μακεδονικού Αγώνα. Βέβαια, η πρωτοβουλία και δωρεά ανήκε σε παλιούς αποφοίτους του Γυμνασίου Καστοριάς, αλλά μετά την τοποθέτησή της, η φροντίδα και συντήρησή του, υποτίθεται ότι πέρασε στον Δήμο Καστοριάς. Πόσο μάλλον που η στήλη είναι για τους Μακεδονομάχους.

Ωστόσο, κιτρινισμένο το όμορφο μνημείο, σαν κατάπτυστος τοίχος σε πολυσύχναστο δρόμο της Καλκούτας, ή ακόμη χειρότερα σαν τοίχος σε δημόσια παρόδια και υπαίθρια τουαλέτα της, σε εποχή ξηρασίας. Θαμπό, περιφρονημένο, παρατημένο βαμμένο από συνθήματα, σαν να είναι το πιο ασήμαντο αντικείμενο και μνημείο της Καστοριάς, κι’ ας αφορά την ουσιαστική ιστορία της και το τόσο καταχρηστικά επικαλούμενο ένδοξο παρελθόν. Κι’ ας είναι σε ένα από τα πιο κεντρικά σημεία φετίχ της σημερινής πόλης: στην αρχή του παραλίμνιου πεζοδρομίου της Μεγ. Αλεξάνδρου.




Μπορεί οι εποχές να είναι δύσκολες αλλά δεν είμαι σε θέση να αντιληφθώ αυτή την εγκατάλειψη που δείχνει περιφρόνηση. Σε αντίθεση βέβαια, με άλλα μνημεία που μπορεί να μην βρίσκονται ούτε αυτά στην καλύτερη κατάσταση, αλλά δεν κρύβεται η ιδιαίτερη φροντίδα που τους επιφυλάσσεται από αρμόδιους και όχι, έστω κι’ αν όσα τιμούν δεν έχουν αναπόσπαστη σχέση με την τοπική ιστορία. Να μην πω τίποτε περισσότερο και παρερμηνευτώ.

Να διευκρινίσω βεβαίως ότι είμαι απ’ αυτούς που δεν πιστεύω σ’ αυτού του είδους τα μνημεία. Αλλά δεν συμφωνώ και με αυτούς που δεν μπορούν να τα σεβαστούν.

Με αυτές τις αφορμές παρατήρησα -αδιάκριτο βέβαια- λίγο καλύτερα το φόντο του κ. δημάρχου από το γραφείο του δημαρχείου. Πρόσεξα συγκεκριμένα την μινιατούρα της εκκλησίας Παναγίας Κουμπελίδικης.
Για μην παρεξηγηθώ, να διευκρινίσω πάλι ότι δεν αναγνωρίζω ιερότητα στο συγκεκριμένο αντικείμενο, πέρα από το ότι αποτελεί μια ακόμη καλλιτεχνική δημιουργία του συμπολίτη κ. Ν. Πιστικού, και τον συμβολισμό ενός ιστορικού μνημείου που αποτελεί και το έμβλημα της πόλης. Για τον λόγο αυτό άλλωστε στο ίδιο γραφείο, έχει τοποθετηθεί ολόκληρη σημαία για τον Δήμο Καστοριάς με το βυζαντινό μνημείο στο κέντρο της.

Πάνω λοιπόν από την μικρή εκκλησία, δεσπόζει ένας βρακοφόρος – μινιατούρα κι’ αυτός, μέσα σε βιτρίνα. Δεν μπορώ να διακρίνω αν είναι Κρητικός, Πόντιος ή κάποιος άλλος παραδοσιακός τύπος. Και δίπλα απ’ αυτόν μια άλλη φιγούρα ακανόνιστων διαστάσεων, μια μινιατούρα γυναικείας παραδοσιακής στολής, μέσα σε βιτρίνα και αυτή. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω ποια περιοχή συμβολίζει. Ούτε ποιες εποχές του παρελθόντος, που με το πρόσχημα της «παράδοσης» αντί να εμπνέουν, αντίθετα στοιχειώνουν παρόν και φυλακίζουν το μέλλον.




Διότι, άλλο πράγμα η ιστορία, και άλλο η παράδοση. Και φυσικά κάτι εντελώς διαφορετικό, ο πολιτισμός. Εκτός κι’ αν οι έμπιστοι του κ. Δημάρχου, που φροντίζουν για την εικόνα του, πιστεύουν ότι το εικαστικό σύνολο, του κάνει καλό.

Θα μπορούσαν σκέφτηκα αυτές οι μυστηριώδεις μινιατούρες να είναι και κάτι άλλο, κάτι σημαντικό που δεν μπορώ να αντιληφθώ. Πλην όμως δεν είναι τίποτε περισσότερο από φθηνά ομοιώματα χωρίς καμιά αξία. Αλλά και να ήταν, πάλι την ίδια εντύπωση θα μου έκανε το φωτογραφικό καλλιτεχνικό παζλ.

Πέρα από την εύγλωττη αισθητική του θεάματος, δεν μπορώ να αντιληφθώ πώς είναι δυνατό αυτοί που φροντίζουν την εικόνα του σημερινού δημάρχου, μιας πόλης που τόσο εύκολα προσφωνούν όλοι τους «βυζαντινή αρχόντισσα», να τον ενθαρρύνουν να ποζάρει μπροστά από την μινιατούρα μιας εκπληκτικής βυζαντινής εκκλησίας, που από πάνω της, -και στο πλαίσιο ποιας άραγε σημειολογίας- τοποθετήθηκε ο συμπαθής βρακοφόρος μετά της αμφιλεγόμενης Αμαλίας ή οτιδήποτε είναι αυτό το πράγμα.

Αναμφίβολα στο νου μου ήλθαν οι εικόνες από κάτι σαλόνια του παλιού καιρού, στα χωριά της άλλης εποχής, όπου στο μέσο του καναπέ, δέσποζε καθισμένη μια κούκλα. Χανούμα ίσως ή μπαλαρίνα ως απαύγασμα του δικαιολογημένου βεβαίως υπέρτατου και κυριάρχου κιτς.

Αν αυτός ήταν ο σκοπός των ανθρώπων που φροντίζουν για τον διάκοσμο του γραφείου που τους φιλοξενεί, νομίζω ότι είναι κοντά στον στόχο τους. Αρκεί να απαντήσουν οπότε θα μου φύγουν και μένα οι απορίες για το τι συμβολίζει όλο αυτό το καπέλωμα της Κουμπελίκης.

Ο αδιάκριτος αναγνώστης


Δημοσιεύθηκε στην ΟΔΟ στις 11 Οκτωβρίου 2012, αρ. φύλλου 661

Σχετικό κείμενο: ΟΔΟΣ: Cυμβολισμοί II

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ