ΤΩΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ
Θλιβερή ιστορία συνοδεύει την πορεία των Καστοριανών Εβραίων προς το Ολοκαύτωμα. Το 1941, μετά την κατάληψη της Ελλάδας, εισέρχονται κι εγκαθίστανται στην Καστοριά γερμανικά στρατεύματα. Στο σύντομο αυτό πρώτο διάστημα παραμονής τους στην πόλη, φέρονται στους Εβραίους κατοίκους της με τρόπο σκαιό και βάναυσο, υποχρεώνοντας τους ενήλικες να εκτελούν αγγαρείες, που συνήθως περιλάμβαναν τις πιο σκληρές και εξευτελιστικές εργασίες, όπως μεταφορά πετρών στα λατομεία και περισυλλογή σκουπιδιών. Κάποιοι λίγοι προνοητικοί φροντίζουν να απομακρυνθούν από την περιοχή, γλιτώνοντας από τα δεινά 64.
Μετά τη συμφωνία των δυνάμεων του Άξονα η κατεχόμενη Ελλάδα μοιράζεται μεταξύ τους σε τρεις ζώνες και η περιφέρεια της Καστοριάς περιέρχεται στην Ιταλική διοίκηση κι έτσι για το επόμενο διάσημα, μέχρι δηλαδή τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας το Σεπτέμβριο του 1943 η πόλη ανήκει στη δικιά της ζώνη επιρροής και κατοχής 65. Η μοίρα επιτρέπει στους Εβραίους της λιμναίας πόλης να ζήσουν δύο ακόμη ήρεμα χρόνια. Ήρεμα «εν τη πλάνη τους», καθώς το ναζιστικό σκουλήκι επώαζε.
Μετά το Σεπτέμβριο του 1943 εισέρχονται στην πόλη οι Γερμανοί και τα γεγονότα τρέχουν με ταχύτητα κινηματογραφικής ταινίας. Παραμονή του Κιπούρ 66 του 1943 οι κατακτητές ζητούν από την κοινότητα να καταβάλλει σεβαστό χρηματικό ποσό ως αντίποινα-λύτρα, για τη διαφυγή κάποιων νέων στο βουνό 67. Η Κοινότητα προβαίνει σε έρανο, συγκεντρώνει τα λύτρα και τα παραδίδει στους Γερμανούς. Σημειώνω εδώ την πάγια ναζιστική πολιτική, της επιλογής μεγάλων εβραϊκών γιορτών για επιβολή σκληρών αντιεβραϊκών μέτρων, τακτική που εφαρμόστηκε ακόμη και στα στρατόπεδα του ολέθρου. Πίστευαν ότι έτσι εξουθενώνουν ψυχικά τα ατυχή θύματα τους, και νόμιζαν πως επιδεικνύουν ιδιαίτερη οξύνοια και πνεύμα φωτεινό. Γυρνώντας πίσω στην Καστοριά, θα δούμε την κοινότητα να τρομοκρατείται και να απειλείται με ομαδικές εκτελέσεις σε περίπτωση νέων διαφυγών. Πανομοιότυπη πρακτική εφαρμόστηκε στα Γιάννενα και όχι μόνο.
Σε μια βδομάδα οι Γερμανοί επανέρχονται, ζητώντας από τους Εβραίους να τους παραδώσουν άμεσα όλο το χρυσό και τα κοσμήματα που κατέχουν, απειλώντας τους πως σε αντίθετη περίπτωση θα εκτελέσουν πενήντα ομήρους. Οι δυστυχείς Καστοριανοί, ως αληθινοί αμνοί του Θεού, υπακούουν. Παράλληλα οι κατακτητές εφαρμόζουν τα ρατσιστικά τους μέτρα. Υποχρεώνονται έτσι οι Εβραίοι της Καστοριάς να φορέσουν υφασμάτινο άστρο του Δαυίδ στα ενδύματά τους. Στη συνέχεια τα μέτρα χαλαρώνουν, κάνοντας τους Εβραίους να πιστέψουν ότι οι Ναζί, χορτασμένοι από τη λεηλασία θα τους αφήσουν να ζήσουν εν ειρήνη 68, αγνοώντας ότι η ποθούμενη ειρήνη θα παραμείνει επί μακρόν για τον εβραϊκό λαό ευχή και αυταπάτη…
Το σχέδιο των κατακτητών ήταν σατανικό και τα θύματα βρίσκονταν δεμένα στη θηλιά της παγίδας. Αφού αποκοιμίζονται για λίγο, το τέλος θα έρθει ξαφνικά. Η Μπέρρυ Ναχμία μας παραδίδει την πληροφορία πως ένα απ’ τα γερμανικά τεχνάσματα ήταν η αποστολή στους Καστοριανούς πλαστών γραμμάτων που υποτίθεται πως έγραφαν συγγενικά τους πρόσωπα, εγκατεστημένα δήθεν ήδη στην Πολωνία, με στόχο τον καθησυχασμό του εβραϊκού πληθυσμού 69.
Στο σημείο αυτό αξίζει να γίνει μια παρένθεση και να σημειωθεί ότι η Καστοριά είχε την ιστορική ατυχία να γεννηθεί στην πόλη μια από τις σκοτεινότερες φυσιογνωμίες του ελληνικού εβραϊσμού, ο Ζακ Αλμπάλα 70. Συνειδητός προδότης με ταπεινά και ιδιοτελή κίνητρα, συνεργάστηκε ανοιχτά με τους ναζί, βοηθώντας τους στα σχέδια τους για τον εκτοπισμό των εβραίων τόσο της Θεσσαλονίκης, όσο και της Βέροιας και άλλων πόλεων, επιβεβαιώνοντας με τη στάση του το ότι στις τραγικές στιγμές ενός λαού ξεφυτρώνουν πάντοτε και άγγελοι, αλλά και «Εφιάλτες»…
Τη νύχτα της Παρασκευής 24ης Μαρτίου 1944 συλλαμβάνεται σύσσωμος ο εβραϊκός πληθυσμός της πόλης και φυλακίζεται στο Γυμνάσιο Θηλέων Καστοριάς. Οι Εβραίοι της πόλης βρίσκονται εντελώς απροετοίμαστοι κι είναι ανύποπτοι για την επικείμενη σύλληψη, όπως βεβαίως και για το φρικτό μέλλον που τους επιφυλάσσεται 71. Οι Ναζί, κατά την πάγια πρακτική τους, επέλεξαν σκόπιμα τη συγκεκριμένη ημέρα, αφού ήταν ταυτόχρονα βράδυ Παρασκευής και παραμονή εθνικής εορτής, οπότε το μεγαλύτερο μέρος του εβραϊκού στοιχείου θα βρισκόταν στα σπίτια τους και βεβαίως θα ήταν γαληνεμένοι από το εορταστικό κλίμα. Επισημαίνω εδώ επιπλέον, τη δυσκολία διαφυγής από τη Καστοριά, αφού ο «λαιμός», ο ισθμός που συνδέει την πόλη με τη στεριά φυλασσόταν αυστηρά και άλλη χερσαία διέξοδος δεν υπήρχε. Το γεγονός άλλωστε ότι στην πλειοψηφία τους οι Εβραίοι της Καστοριάς ήταν συγκεντρωμένοι «σε ορισμένους δρόμους γύρω από τις συναγωγές» συντέλεσε στο να καταβάλουν τόσο βαρύ φόρο αίματος 72. Έτσι ελάχιστοι – πέντε ή έξι νεαροί – ξεγλιστρούν από το «λαιμό» και διαφεύγουν στα βουνά 73 και κάποιοι άλλοι – τριάντα πέντε άτομα περίπου - κρύβονται σε χριστιανικά σπίτια της πόλης, ενώ τέλος μια οκταμελής οικογένεια που από σύμπτωση βρίσκεται τη μοιραία νύχτα σ’ ένα μύλο έξω από την πόλη, γλιτώνει τη σύλληψη 74.
Ενδιαφέρουσα, αν και ίσως δεν ανταποκρίνεται απόλυτα στην αλήθεια, είναι η σύνδεση της σύλληψης των Καστοριανών Εβραίων με την καταστροφή της Κλεισούρας στις 5 Απριλίου 1944. Κατά μια εκδοχή λοιπόν, που καταγράφει ο Αλέξης Ρόσιος – Υψηλάντης, επικεφαλής ανταρτικής ομάδας του ΕΛΑΣ που δρούσε στην περιοχή, οι αντάρτες είχαν πληροφορηθεί την επικείμενη διέλευση της γερμανικής φάλαγγας που μετέφερε τους συλληφθέντες Εβραίους στη Θεσσαλονίκη και σχεδίαζαν ενέδρα με σκοπό την απελευθέρωσή τους. Κατά τον Ρόσιο λοιπόν ένας από τους λόγους της καταστροφής της Κλεισούρας από τους Γερμανούς, ήταν και η ελαχιστοποίηση των κινδύνων για τη μεταφορά των κρατουμένων.
Πρέπει να αναφέρουμε ακόμη ότι κάποιοι Καστοριανοί Εβραίοι είχαν ανέβει στο βουνό κι εντάχθηκαν σε ανταρτικές ομάδες 75. Σε έναν άλλο όχι εξαντλητικό κατάλογο αναφέρονται οι Ιακώβ Αράρ (Χαραρί), Γεουδά Χαραρί, Νατάν Χονέν και Αλμπερτίκο Σάκο 76.
Τρεις μέρες μετά, 763 άτομα οδηγούνται με φορτηγό στο Χαρμάνκιοϊ της Θεσσαλονίκης, ενώ στην πορεία προστίθενται στην αποστολή του θανάτου άλλα 150 άτομα που συνελήφθησαν στις γύρω περιοχές 77. Στους συλληφθέντες Εβραίους της Καστοριάς, περιλαμβανόταν κι ένας μικρός αριθμός Γιουγκοσλάβων Εβραίων, που είχαν βρει καταφύγιο στην πόλη, όταν η χώρα τους καταλήφθηκε από τους Γερμανούς. Είναι επίσης πιθανόν να συνελήφθησαν και κάποιοι Βεροιώτες εβραίοι, καθώς και ελληνοεβραίοι πρόσφυγες από την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, που στην προσπάθειά τους να αποφύγουν τα βουλγαρικά δεινά, είχαν ζητήσει λίγο καιρό πριν καταφύγιο στην Καστοριά 78. Στη Θεσσαλονίκη οι όμηροι παρέμειναν επί έξι ημέρες, αναμένοντας να συμπληρωθεί η αποστολή με συλληφθέντες Εβραίους από τη νότια και τη δυτική Ελλάδα. Η 24η Μαρτίου 1944 ήταν η μοιραία νύχτα για τις εβραϊκές κοινότητες αρκετών ελληνικών πόλεων: Γιάννενα, Άρτα, Πρέβεζα, Πάτρα, Αθήνα…
Η συνέχεια του ταξιδιού για τον θάνατο στην Πολωνία είναι γνωστή. Μεταφορά σιδηροδρομικώς στην Πολωνία κάτω από οικτρές συνθήκες: υπερφορτωμένα φορτηγά βαγόνια προοριζόμενα για μεταφορά κτηνών, έλλειψη στοιχειώδους υγιεινής, τροφής και νερού. Οι άνθρωποι στοιβαγμένοι και παστωμένοι σαν σαρδέλες, δε μπορούσαν να κινηθούν, αλλά ακόμη και να αναπνεύσουν επαρκώς 79. Ο μοιραίος συρμός έφτασε στο σιδηροδρομικό σταθμό του Άουσβιτς, μεταξύ 10ης και 11ης Απριλίου 1944, στον τελευταίο σταθμό «πριν από τις αίθουσες των αερίων και των κρεματορίων του Μπιρκενάου» 80.
Στα στρατόπεδα του θανάτου, οι Γερμανοί είχαν σχεδιάσει το τέλος των Καστοριανών Εβραίων-όπως και των έξη εκατομμυρίων ομοθρήσκων τους. Θάλαμοι αερίων, κρεματόρια, σελεξιόν. Θάνατος ωμός και συνεχής. Η «Κραυγή» της Μπέρρυ Ναχμία δεν είναι αφήγημα 81. Είναι οι ματωμένες σελίδες του «Ανθού της Λίμνης».
Η μοιραία αποστολή που περιλάμβανε τους Καστοριανούς Εβραίους αποτελείτο από 4645 άτομα. Από αυτούς οι 4212 θανατώθηκαν αμέσως στους θαλάμους αερίων και μονάχα 433, εκ των οποίων 320 άνδρες και 133 γυναίκες εισήχθησαν στα στρατόπεδα για καταναγκαστική εργασία. Και από αυτούς τους 433 οι περισσότεροι βρήκαν το θάνατο στα κολαστήρια τους επόμενους μήνες, αφού προηγουμένως οι Ναζί εξάντλησαν την εργατική τους δύναμη 82.
Δημοσιευμένη είναι και η μαρτυρία μιας άλλης Καστοριανής, που επέζησε των στρατοπέδων του Θανάτου 83. Πρόκειται για τη Μπουένα Μεβοράχ, το γένος Ρούσσο. Οι μνήμες της από την παλιά Καστοριά είναι βέβαια λιγοστές, γιατί κατά τη σύλληψή της ήταν μόλις δεκατεσσάρων ετών. Στα στρατόπεδα χάθηκαν δέκα συγγενείς της πρώτου βαθμού: γονείς και οκτώ αδέλφια. Σύμφωνα με τη Μεβοράχ καίτοι δεν τους έγιναν άμεσες προτάσεις να διαφύγουν όσο ζούσαν στην Καστοριά, οι Καστοριανοί Εβραίοι είχαν εντούτοις τη δυνατότητα να πάνε στα βουνά, όσο η πόλη διοικείτο από τους Ιταλούς, πράγμα που δεν έπραξαν, διότι η συμπεριφορά των Ιταλών ήταν καλή. Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά «…λέγαμε αφού είναι οι Ιταλοί και δε μας πειράζουν, γιατί να φύγουμε;» 84.
Η Μεβοράχ αναφέρεται και στο ενδιαφέρον περιστατικό μιας εγκύου γυναίκας, της Ρεβέκκας Φράνκο, η οποία ήταν ετοιμόγεννη και «την έπιασαν οι πόνοι πιο νωρίς και την κράτησαν στην Καστοριά, ύστερα τη φέρανε στου Παύλου Μελά και κατόπιν την πήγανε να γεννήσει σε κλινική». Η γυναίκα αυτή απέφυγε τη μεταφορά της στην Πολωνία, ύστερα από μεσολάβηση αντιπροσώπου του Ερυθρού Σταυρού στους Γερμανούς, σε αντίθεση με το σύζυγό της που εκτοπίστηκε. Αργότερα η Ρ. Φράνκο αναγνωρίστηκε από Καστοριανό συνεργάτη των γερμανών, που την πρόδωσε και οι Γερμανοί την τουφέκισαν στη Θεσσαλονίκη, ένα μήνα πριν φύγουν από την Ελλάδα, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944. Το μωρό εντούτοις, η κυρία Εσθήρ Φράνκο-Γκατένιο σήμερα, επέζησε, μεγαλώνοντας σε χριστιανική οικογένεια 85. Η συνέχεια της αφήγησης της Μεβοράχ αναφέρεται στην προσωπική της διαδρομή στο στρατόπεδο του Άουσβιτς Μπίρκεναου και στη συνέχεια στο Νόυστατ, απ’ όπου απελευθερώθηκε απ το Ρωσσικό στρατό και μετά από πολλές περιπέτειες επέστρεψε στην Ελλάδα.
Μετά την απελευθέρωση 35 άτομα θα βρεθούν στη Καστοριά, για να σκορπίσουν σύντομα σε άλλους τόπους. Με την άφιξή τους, οι πρώην όμηροι ήταν αξιοθρήνητοι, «πραγματικοί κινούμενοι άνθρωποι, σκελετοί», με τη φωνή και το παρουσιαστικό τους αγνώριστα από τις ταλαιπωρίες και τη φρίκη των στρατοπέδων 86. Πίσω τους στάχτες και μπροστά τους ερείπια. Στα 1949 είχε ανασχηματιστεί μια βραχύβια Κοινότητα με Προέδρους τον υφασματέμπορο Μωυσή Ζαχαρία και αργότερα τον Πέπο Κοέν και Γραμματέα το Μωυσή Μάτσα 87. Στα 1957 ζούσαν 24 Εβραίοι στην πόλη 88 και σήμερα μονάχα μια εβραϊκή οικογένεια κατοικεί εκεί.
Ο επίλογος της εβραϊκής κοινότητας της Καστοριάς, που διαλύθηκε επίσημα στα 1972, συνδέεται και με κάποια δυσάρεστα και πικρά γεγονότα, καθώς κάποιοι από τους τελευταίους Καστοριανούς Εβραίους νέμονταν την κοινοτική περιουσία κατά το δοκούν και προς ίδιον όφελος, ερχόμενοι σε ρήξη με το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος 89, αλλά και σε αντίθεση με το Νόμο που προέβλεπε πως οι χωρίς κληρονόμους εβραϊκές περιουσίες θα περιέρχονταν στο σύνολο των Εβραίων της Ελλάδας 90. Θα χρειαζόταν πολύς αγώνας, αλλά και οι υπογραφές των αποδήμων Καστοριανών της Αμερικής και του Ισραήλ, ώσπου να καταλήξει η κοινοτική περιουσία να γίνει κτήμα της ολότητας του Εβραϊκού Ελληνισμού 91. Αλλά δυστυχώς, οι επίλογοι στα δράματα είναι πάντα πονεμένοι…
(Συνεχίζεται)
64. Βλ. Μικαέλ Μόλχο και Ιωσήφ Νεχαμά, In Memoriam. Αφιέρωμα εις την Μνήμην των Ισραηλιτών θυμάτων του Ναζισμού εν Ελλάδι, Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1976, σελ. 238.
65. Για τη στάση των Ιταλών απέναντι στον εβραϊκό πληθυσμό της Ελλάδας και για την τύχη των Εβραίων στην Ιταλική ζώνη κατοχής βλ. Mark Mazower, Στην Ελλάδα του Χίτλερ. Η εμπειρία της Κατοχής, μεταφρ. Κώστα Κουρεμένος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 1994, σελ 278-290.
66.Το Κιπούρ είναι η σημαντικότερη εβραϊκή γιορτή.
67. Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 1943. Σύμφωνα με τη Μπέρρυ Ναχμία, ο Γερμανός διοικητής ζήτησε από τον Πρόεδρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας το σεβαστό για την εποχή ποσό των χιλίων αγγλικών χρυσών λιρών. Βλ. Μπέρρυ Ναχμία, ο.π., σελ. 36.
Παρόμοιες πρακτικές εφάρμοσαν οι Γερμανοί και στη Θεσσαλονίκη, επιδιώκοντας, πριν τη φυσική εξόντωση των μελών της, την οικονομική εξάντληση της Κοινότητας και τον ατομικό τους πλουτισμό. Σύμφωνα με τους Μικαέλ Μόλχο και Ιωσήφ Νεχαμά ο Γερμανός διοικητής ζήτησε από τον Πρόεδρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας το ποσό των χιλίων χρυσών αγγλικών λιρών. Βλ. Μ. Μόλχο και Ι. Νεχαμά, ο.π., σελ. 239.
68. Μ. Μόλχο και Ι. Νεχαμά, ο.π., σελ. 239.
69. Μπέρρυ Ναχμία, ο.π., σελ. 33.
70. Ο Ζακ Αλμπάλα γεννήθηκε στην Καστοριά και έζησε πολλά χρόνια στη Βιέννη, όπου ασκούσε το επάγγελμα του προμηθευτή «πελατών» εξ Ανατολής για κερδοφόρα ιατρική και νοσοκομειακή περίθαλψη. Στα 1946 δικάστηκε από Ειδικό Δικαστήριο Δωσίλογων και καταδικάστηκε σε δεκαπέντε χρόνια κάθειρξη. Βλ. Χάγκεν Φλάϊσερ, Στέμμα και Σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης, τόμος Β’, Παπαζήσης, Αθήνα 1995, σελ. 302-303, σημ. 22 και Μόλχο Μικαέλ και Ιωσήφ Νεχαμά, In Memoriam. Αφιέρωμα εις την Μνήμην των Ισραηλιτών θυμάτων του Ναζισμού εν Ελλάδι, Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1976, σελ. 324.
71. Βλ. χαρακτηριστικά την προσωπική ιστορία της Μπέρρυς Ναχμία, το γένος Κασσούτο τότε, που σημειώνει για το πρωινό της σύλληψης της: «…ξύπνησα χορτάτη ύπνο…Τεντωνόμουνα για λίγα λεπτά στο ζεστό μου κρεβάτι, έτσι για να απολαύσω τη γλύκα και τη θαλπωρή του πρωινού εκείνου ήλιου…Αισθανόμουνα πολύ ωραία!». Μπ. Ναχμία, ο.π., σελ. 39.
72. Χάγκεν Φλάισερ, Στέμμα και Σβάστικα. Η Ελλάδα της Κατοχής και της Αντίστασης, τόμος Β’, Παπαζήσης, Αθήνα 1995, σελ. 336.
73. Μ. Μόλχο και Ι. Νεχαμά, ο.π., σελ. 239
74. Μ. Μόλχο και Ι. Νεχαμά, ο.π., σελ. 239.
75. Μεταξύ των πολυαρίθμων Ελλήνων Εβραίων που συμμετείχαν στην Εθνική Αντίσταση αναφέρεται και το όνομα του Καστοριανού Δρ. Αλμπέρτου Κοέν, ο οποίος συμμετείχε ως γιατρός στις ανταρτικές ομάδες του ΕΛΑΣ. Βλ. Michael Matsas, The Illusion of Safety. The Story of the Greek Jews During the Second World War, Pella Publications, New York 1997, σελ. 322.
76. Βλ. Steven Bowman, Jewish Resistance in Wartime Greece, Valentine Mitchell, Edgware 2006, σελ. 97 επ.
77. Μ. Μόλχο και Ι. Νεχαμά, ο.π., σελ. 239.
78. Πληροφορία για Βεροιώτες εβραίους καταγράφεται στο Aleksandar Matkovski, A history of the Jews in Macedonia, Skopje 1982, σελ. 200. Την πληροφορία αυτή αμφισβητεί ο Γιώργος Λιόλιος, ο οποίος αναφέρεται σε πρόσφυγες από τη Βουλγαρική ζώνη Κατοχής. Βλ. Γιώργος Λιόλιος, Σκιές της πόλης. Αναπαράσταση του διωγμού των Εβραίων της Βέροιας, Ευρασία, Αθήνα 2008, σελ. 78.
79. Μ. Μόλχο και Ι. Νεχαμά, ο.π., σελ. 240.
80. Μ. Μόλχο και Ι. Νεχαμά, ο.π., σελ. 240.
81. Για πολλά χρόνια η Μπέρρυ Ναχμία, όπως και οι περισσότεροι επιζήσαντες όμηροι των ναζιστικών στρατοπέδων, είχε βυθίσει τις αναμνήσεις της στη σιωπή, μη μπορώντας να ανακαλέσει τις θλιβερές της μνήμες. Κάτω από αυτό το πρίσμα, η μαρτυρία της αποκτά περισσότερο συγκλονιστικό χαρακτήρα. Βλ. Michael Matsas, ο.π., σελ. 263-264, όπου δημοσιεύεται σχετική επιστολή της Μπ. Ναχμία προς το συγγραφέα.
82. Χάγκεν Φλάισερ, ο.π., σελ. 344-345.90. Σύμφωνα με το ν. 846 /21-1-1946 δημιουργήθηκε ο Οργανισμός Περιθάλψεως και Αποκαταστάσεως Ισραηλιτών Ελλάδος (Ο.Π.Α.Ι.Ε.), ο οποίος διαχειρίστηκε τις περιουσίες των εκτοπισθέντων από τους Γερμανούς ομήρων, οι οποίοι εξοντώθηκαν από τους Ναζί και δεν άφησαν κληρονόμους, όπως προβλέπεται από το Κληρονομικό Δίκαιο του Αστικού Κώδικα. Ο νόμος αυτός αποτελεί πρόνοια του Ελληνικού κράτους προς ενίσχυση των Ελλήνων Ισραηλιτών, διότι χωρίς τη θέσπιση του οι περιουσίες αυτές θα κατέληγαν υπέρ του ίδιου του Ελληνικού Δημοσίου, όπως προβλέπεται από τον Αστικό Κώδικα. Και αξίζει να σημειωθεί –προς τιμήν του ελληνικού κράτους - πως σχεδόν σε καμμιά άλλη ευρωπαϊκοί χώρα δε θεσπίστηκε τέτοιο ευνοϊκό για το εβραϊκό στοιχείο νομοθέτημα.
83. Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο και Αλμπέρτος Ναρ, Προφορικές μαρτυρίες των Εβραίων της Θεσσαλονίκης για το Ολοκαύτωμα, Επιμέλεια-Επίμετρο Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου, Ίδρυμα Έτς Αχαϊμ – Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1998, σελ. 100-109.
84. Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο και Αλμπέρτος Ναρ, ο.π. σελ. 100.
85. Έρικα Κούνιο-Αμαρίλιο και Αλμπέρτος Ναρ, ο.π. σελ. 101. Για την ιστορία της Ρεββέκας Φράνκο βλ. επίσης τη μαρτυρία του Χαϊμ Μισραχή στο M. Matsas, ο.π., σελ. 73 και τη μαρτυρία του Λ. Συνόπουλου, ο.π., σελ. 148.
86. Βλ. Λ. Συνόπουλου, ο.π., σελ. 204. όπου αναφέρεται στην πρώτη συνάντηση του με το Μωυσή Ζαχαρία και το γιο του Κούτσιου του Μουσούλα, αμέσως μετά την επιστροφή τους.
87. Βλ. την από 26-12-1949 έκθεση προς το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο από τον Πρόεδρο του Κανάρη Κωνσταντίνη, που επισκέφτηκε την Καστοριά. Στην έκθεση αναφέρεται ότι ο τότε Μητροπολίτης Καστοριάς είχε διασώσει ορισμένα ιερά σκεύη της Συναγωγής, μεταξύ των οποίων και δυο σεφερίμ στα Χρονικά, φ. 142/1996, σελ. 51-52.
88. Βλ. Joshua Eli Plaut, ο.π., σελ. 131.
89. Το Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο της Ελλάδος είναι Ν.Π.Δ.Δ. που ιδρύθηκε με νόμο του 1949, και λειτουργεί έκτοτε ως συντονιστικό όργανο των επιμέρους ανά τη χώρας Ισραηλιτικών Κοινοτήτων στοχεύοντας στο γενικότερο συμφέρον του συνόλου των Ελληνοεβραίων.
91. Βλ. Joshua Eli Plaut, ο.π., σελ. 109.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:
Ένα από τα καλύτερα κείμενα που διαβάσαμε για την Εβραϊκή Κοινότητα Καστοριάς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣας αξίζουν συγχαρητήρια για τη συμβολή σας στην ανάδειξη της Ιστορίας και των Ανθρώπων του τόπου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔ.Γ.
Έχω κάποιες αντιρρήσεις σχετικά με αυτά που υποστήριξε ο Αλέξης Ρόσιος. Από τα γραφόμενά σας, που δεν αμφισβητώ, προκύπτει ότι στις 27 ή έστω στις 28,29, 30 Μαρτίου οι Εβραίοι της Καστοριάς πάνω σε γερμανικά φορτηγά πέρασαν από το Νταούλι. Η επίθεση έγινε στις 5 Απριλίου. Δε το γνώριζε; Και γιατί ο Ρόσιος δεν υπερασπίστηκε τους Κλεισουριώτες; Αν δεν μπορούσε, δεν είχε το δικαίωμα να ανασκευάζει τα γεγονότα. Το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν ότι μέσα από τις οιμωγές των συμπολιτών του, όσοι απομένουν να βγουν στο βουνό. Ζαχαριαδικός αρχικά και μετά Βαφειαδικός αμείφθηκε με το αξίωμα του Περιφερειάρχη Αιτολωκαρνανίας από την ελληνική πολιτεία, όπως και Βαφειάδης. Και να μη ξεχνάμε και το Λιτόχωρο. Καμία μνεία για τον Ρόσιο. Damnatia memoriae.
ΑπάντησηΔιαγραφή