22.2.10

ΘΡΑΣΥΒΟΥΛΟΥ ΟΡ. ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΗ: Στάχτες και δάκρυα στη λίμνη… (ΙΙΙ)

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΧΟΛΙΕΣ
ΤΩΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΩΝ ΕΒΡΑΙΩΝ

Στην προσπάθειά μας να ανασυνθέσουμε την ιστορία χαμένων κόσμων, εξαιρετική πηγή πληροφοριών αποτελούν οι εμπορικοί και επαγγελματικοί οδηγοί, που κυκλοφορούσαν παλαιότερα. Οι οδηγοί αυτοί περιλαμβάνουν πλήθος πληροφοριών για τόπους και πρόσωπα, αναπαριστώντας έτσι την οικονομία και την κοινωνία των κόσμων αυτών που έφυγαν.
Γεγονός είναι βέβαια το ότι οι Οδηγοί αυτοί και οι συντάκτες τους φιλοδοξούσαν να παρουσιάσουν ένα εγχειρίδιο με αρτιότητα και χρηστικότητα για τον εμπορικό κόσμο, ώστε να αυξήσουν την κυκλοφορία τους. Βεβαίως συμπλήρωναν τα έσοδά τους και από διαφημίσεις, ενώ πολλές φορές και αυτές οι ίδιες οι απλές καταχωρήσεις των επαγγελματιών γίνονταν επ’ αμοιβή. Γι’ αυτό ασφαλώς τα στοιχεία των Οδηγών δεν είναι εξαντλητικά, αφού τουλάχιστον οι μικροεπαγγελματίες απέφευγαν να προβούν σε πληρωμένες καταχωρήσεις, που προφανώς πίστευαν ότι δεν θα τους ωφελούσαν σε τίποτε 61.
Ένας από τους πλέον ενδιαφέροντες επαγγελματικούς οδηγούς με πανελλήνια εμβέλεια και κυκλοφορία, ήταν αυτός του Νικόλαου Γ. Ιγγλέση, ο οποίος γνώρισε διαδοχικές επανεκδόσεις για τέσσερις περίπου δεκαετίες.
Στην έκδοση του 1925-1926, που ήταν μια από τις πιο σημαντικές, αφού παρουσιάζει την εικόνα της χώρας αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, οπότε πλέον έχουν σταθεροποιηθεί τα σύνορα της Ελλάδας στη σημερινή τους μορφή και έχει αποκρυσταλλωθεί η πληθυσμιακή της σύνθεση με την Ανταλλαγή των πληθυσμών, την έλευση των προσφύγων και την αποχώρηση του μουσουλμανικού στοιχείου, καθώς και ικανού αριθμού βουλγαροφρόνων.

Η πόλη της Καστοριάς υπαγόταν τότε στο Νομό Φλωρίνης και ήταν ακόμη Κοινότητα και όχι Δήμος.
Εβραίους επαγγελματίες συναντάμε τα χρόνια εκείνα σε ένα ευρύ φάσμα της οικονομικής ζωής της πόλης 62. Καταγράφονται λοιπόν ο Αλευροβιομήχανος και ιδιοκτήτης υδρόμυλου Χαϊμ Ελιέζερ Ελιάου, ο οποίος είναι παράλληλα και έμπορος αποικιακών. Αποικιακά προϊόντα πωλούν επίσης οι Ναφθαλή και Χαϊμ Κοέν και Ισαάκ Αβρ. Ρούσσο. Αργυραμοιβοί αναφέρονται οι Αβραάμ Ρούσο, Δαυίδ Ρούσο και Μεν. Ρούσο. Πρέπει δε να σημειωθεί ότι ο κλάδος αυτός ήταν παραδοσιακό πεδίο δράσης των Εβραίων της Διασποράς.
Εδωδιμοπωλείο έχει ο Ισαάκ Αβ. Ελία, ενώ είδη πολυτελείας πωλούν οι Σολομών Γ. Ελιάου και Βενιαμίν Ι. Κονφίνο, ο οποίος είναι και έμπορος ετοίμων ενδυμάτων. Εμποροράπτης είναι ο Χαϊμ Μεβοράχ, ενώ εξαγωγέας φυσικών προϊόντων ο Ισαάκ Ζαχαρίας. Είδη κιγκαλερίας πωλούν οι Αβραάμ Μ. Ελιάου και Ιούδας Ι. Κοέν. Εντυπωσιακό για μια μικρή πόλη και ενδεικτικό υψηλής πολιτιστικής ανάπτυξης είναι ότι υπάρχει εισαγωγέας μουσικών οργάνων. Πρόκειται για τον Π. Ελιάου. Τέσσερις Εβραίοι της Καστοριάς διαθέτουν παντοπωλεία: πρόκειται για τους Γιακώ Δ. Κοέν, Γιακώβ Ελιάου, Μποχώρ Κοέν και Γιακώ Μπ. Κοέν.
Αντιπρόσωπος των ραπτομηχανών «Νάουμαν» ήταν ο Μουσιέν Χατζάν, ενώ της «Σίγγερ» ο Ισραέλ Ιακώβ και των ραπτομηχανών γουνοποιίας «Βάκρα» ο Ζιάκ Ελιάου.

Στον κλάδο εμπορίας και εισαγωγής υφασμάτων συναντάμε τους υιούς Αβρ. Ελιάου, Γιάκου Δ. Κοέν, Ζιάκ Σ. Ελιάου, Χαϊμ Ελιάου, Ιακώβ Χ. Καπτσιούπ, Βενιαμίν Κονφίνο, Αβραάμ Δ. Μαγιού, Αβρ. και Εμμ. Μεβοράχ, Μ. Πιτσιρίλο και Αβραάμ Ρούσο. Να σημειώσουμε εδώ πως ο κλάδος των υφασμάτων ήταν κι αυτός ένας κλασσικός χώρος στον οποίο δραστηριοποιούντο οι Εβραίοι της Διασποράς.
Τέλος ψιλικά πωλούσαν οι Ισ. Ελιάου, Ιακ. Μεβοράχ, Αβραάμ Μεν. Μεβοράχ και Γ. Σολομών. Αξίζει να σημειωθεί επίσης πως στη Χρούπιστα, όπως ακόμη ονομαζόταν το Άργος Ορεστικό δραστηριοποιείτο ο ζωέμπορος Φ. Ελιάου.

Μια επισήμανση που πρέπει να γίνει εδώ είναι ότι οι συντάκτες των Οδηγών αυτών έδείχναν εξαιρετικά ανεξοικείωτοι με τα εβραϊκά ονόματα, πολλά από τα οποία κατέγράφαν λανθασμένα. Πιθανή αιτία είναι η λατινογενής τους προέλευση και η πρόσφατη ένταξη των βόρειων επαρχιών –στις οποίες κατοικούσαν Σεφαραδίτες Εβραίοι- στο ελληνικό κράτος, ή ίσως έτσι του παραδόθηκαν από τους συνεργάτες αντιπρόσωπους τους στην Καστοριά, ή από τις τοπικές αρχές, όπως οι Δήμοι, στις οποίες είχε απευθυνθεί για παροχή πληροφοριών... Στην παρούσα μελέτη πάντως επιλέχθηκε η απόδοση των ονομάτων, όπως τα παραθέτει ο Ιγγλέσης 63.



ΖΙΑΚ ΕΛΙΑΟΥ

Στις 25 Μαρτίου 1944 ο Ζιακ Ελιάου, έμπορος γουναρομηχανών, συνελήφθη -μαζί με όλους τους Εβραίους της Καστοριάς και εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς. Η εξόντωση των Εβραίων της Ευρώπης δεν ήταν άσχετη οικονομικών συμφερόντων. Κάθε άλλο μάλιστα. Το βιός τους λεηλατήθηκε από ιδιώτες και φορείς και ενίοτε το ίδιο το κράτος ή την τοπική αυτοδιοίκηση. Άλλωστε αυτός ήταν ένας από τους κύριους στόχους των Ναζί. Στην προκειμένη περίπτωση, μαζί με τα άλλα περιουσιακά στοιχεία του Ελιάου κατασχέθηκαν και όλα όσα βρέθηκαν στο μαγαζί του. Μεταξύ αυτών και τα επιστολόχαρτά του, τα οποία στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν – σε μια εποχή που το χαρτί ήταν δυσεύρετο και πολύτιμο – από το Δήμο Καστοριάς. Έτσι, τον Ιούλιο του 1944, κι ενώ ο Ζιάκ Ελιάου στέναζε στο κολαστήριο του Άουσβιτς, όπου προηγουμένως είχαν εξοντωθεί όλοι οι συγγενείς του και οι ομόθρησκοι συμπολίτες του Καστοριανοί, ο Δήμος Καστοριάς χρησιμοποιούσε τα επιστολόχαρτά του για τις ανάγκες του και εν προκειμένω για τη σύνταξη πρακτικού μίσθωσης δημοτικού ακινήτου. Η μοίρα ήθελε να επιστρέψει στην Καστοριά ο Ζ. Ελιάου, ως ένας εκ των ελαχίστων διασωθέντων…


(συνεχίζεται)



61. Στα χρόνια του Μεσοπολέμου είναι γνωστά τα Ζαχαροπλαστεία των Ιακώβ Ρούσο, Λεών Μισραχή, τα μανάβικα των Ιακώβ Μπαλωμένου και Αμπτά Χαζάν, τα κρεοπωλεία των Ιακώβ Ελιάου Σαραμπέλα και Ισαάκ Μόσχου, τα υαλοπωλεία των Ελί Πιτσιρίλο και Ιακώβ Κοέν, το σαράφικο του αργυραμοιβού Σολομών Ελιάου, που προφανώς δεν είχαν λόγο να καταχωρηθούν και να διαφημιστούν στον παρακάτω κατάλογο. Βλ. Μαρούλα Βέργου – Γκαμπέση, ο.π., σελ. 6-7, όπου αναδημοσιεύεται κατάλογος επιχειρηματιών της Καστοριάς από δημοσίευμα της Τασίτσας Βαλαλά – Σεκουλίδη.
62. Νικόλαος Γ. Ιγγλέσης, Οδηγός της Ελλαδος, έτος Ι, Αθήναι 1925, σελ. 1356-1357.
63. Παρατηρείται συχνά σε όλους σχεδόν τους Οδηγούς το φαινόμενο της λανθασμένης απόδοσης κάποιων επωνύμων επαγγελματιών, όχι μόνον αναφορικά με την Καστοριά, αλλά και με άλλες πόλεις. Αυτό συνέβαινε συνήθως λόγω έλλειψης γνώσης των προσώπων κάθε περιοχή εκ μέρους των συντακτών των Οδηγών, σε συνδυασμό με το ότι οι πληροφορίες δεν συντάσσονταν πάντα με επιτόπια έρευνα, αλλά συχνά μέσω τοπικών αντιπροσώπων, οπότε συχνά τα ονόματα μεταφέρονταν εσφαλμένα. Στην παρούσα εργασία πάντως επιλέχθηκε η παράθεση των ονομάτων, όπως ακριβώς καταγράφονται στον Οδηγό, αφού τυχόν διόρθωση θα εμπεριείχε τον κίνδυνο ενός νέου λάθους, ή θα ήταν επιλεκτική. Επιπλέον δε, είναι πιθανόν όσον αφορά σε κάποια επώνυμα, που εκ πρώτης όψης φαίνεται να αποδόθηκαν λανθασμένα, να πρόκειται για κάποια τοπική παραλλαγή του επωνύμου, οπότε παρέμβαση στα στοιχεία του Οδηγού θα κινδύνευε να αλλοιώσει την πραγματικότητα. Σ΄ αυτό το πλαίσιο είναι πιθανόν να υπάρχει ένας ακόμη Εβραίος επιχειρηματίας στον Οδηγό, ο υφασματέμπορος Ιακώβ Σουμαγιάν, η κατάληξη του επώνυμου του οποίου δείχνει εν πρώτοις αρμενική. Όμως Αρμένιοι δε φαίνεται να υπήρχαν στην Καστοριά…


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 

ΜΝΗΜΗ - ΜΕΡΟΣ I - ΜΕΡΟΣ II - ΜΕΡΟΣ III - ΜΕΡΟΣ IV - ΜΕΡΟΣ V - ΜΕΡΟΣ VI - ΜΕΡΟΣ VII


Επιλογή σχετικών αναρτήσεων:

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Η ΟΔΟΣ σας ευχαριστεί για την συμμετοχή σας στον διάλογο.Το σχόλιό σας θα αποθηκευτεί προσωρινά και θα είναι ορατό στο ιστολόγιο, μετά την έγκριση της ΟΔΟΥ.

ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ